ls een post op deze site begint met wat in de typografie heet een initiaal, zoals de A hier, bevat zij een mening of interpretatie van de schrijver.
Archief van de rubriek ‘Geschiedenis’
Gastarbeiders onmisbaar bij wederopbouw
december 13th, 2024 | 
Author: 
Gastarbeider aan het werk bij Philips’ Gloeilampenfabrieken. Beeld uit de YouTube-documentaire over de lotgevallen van de gastarbeiders en de geschiedenis van de ‘Maroikkaanse’ moskee in Eindhoven.
Bij de wederopbouw van Nederland, in het bijzonder de uitbreiding van de economie in de jaren zestig en zeventig waren de gastarbeiders onmisbaar. Ook toen al was er een ernstig tekort aan werkers. Dit vertelt een documentaire op YouTube, waaruit ook blijkt dat in 1966 in heel Zuid-Oost Brabant nog slechts 200 van deze mensen uit onder meer Turkije en Marokko in dienst waren bij Philips, Bata en DAF. De video gaat verder vooral over de wijze van de religieuze praktijk van de moslims (Suikerfeest aan het einde van de ramadan, waarbij de kantine van Bata in Best even als moskee werd gebruikt) en het ontstaan van de moskee in Eindhoven.
Read the rest of this entry »
Posted in 
Diepste ellende in het zicht van de bevrijding
Geschiedenis Kamp Vught gecompleteerd
Reconstructie van een stuk spoorlijn met ‘veewagens’ voor het transport van gevangenen naar Duitsland in Kamp Vught. Foto Jan van de Ven/Nationaal Monument Kamp Vught
n het zicht van de bevrijding van Zuid-Nederland, nu 80 jaar geleden (het kanongebulder was bij wijze van spreken al te horen) zijn de gevangenen van het Kamp Vught, voor de Duitse bezetter Konzentrationslager Hertogenbusch, in de diepst denkbare ellende gestort: massale executies, onmenselijke treintransporten in krappe en smerige veewagens naar Duitse kampen met vaak dodelijke gevolgen door ontberingen en regelrechte moord.
Reichsführer SS Heinrich Himmler had bevolen, alle sporen uit te wissen, wat betekende ‘afvoer’ van de gevangenen en vernietiging van de administratie. De geschiedenis van Kamp Vught is door de journalist Ad van Liempt in zijn boek Wraak op het verzet gedetailleerd op een rijtje gezet, zodat je het best kunt spreken van een completering van dat verhaal, zodanig zelfs dat relatief ingewijden er materiaal in vonden waar ze tot dusver geen weet van hadden.
D-Day 80 jaar geleden
Op 6 juni, is het 80 jaar geleden dat een enorme invasie van geallieerde troepen landde op de kusten van Normandië, teneinde ‘in een paar weken Hitler en zijn trawanten op de knieën te dwingen’. Dat viel ‘n beetje tegen.
Tien jaar geleden, bij de zeventigste verjaardag, besprak ik Anthony Beevor’s bestseller over de operatie en wat daar op volgde: D-Day is eigenlijk een heel beperkt begrip, concludeerde ik. Er zijn volop redenen opnieuw de aandacht te vestigen op dit verhaal.
<- Opperbevelhebber Dwight D. Eisenhower daags voor de landingen in gesprek met een lid van de roemruchte 101e Luchtlandingsdivisie.
De strijd tegen de knechting van Brabant
De bokaaldrinkers van Zegenwerp
aarten 
W. van Boven, oud-rijksarchivaris in Noord-Brabant, heeft met De bokaaldrinkers van Zegenwerp een waardevolle aanvulling geleverd op de geschiedschrijving van dit landsdeel. Het boek, uitgegeven in de serie van Zuidelijk Historisch Contact en mooi verzorgd door Picture Publishers, gaat over de patriottentijd 1785-1787 en in het bijzonder over de ontwikkelingen in die periode in
’s-Hertogenbosch en omgeving.
Belangrijke bron is een gastenalbum dat zich nog steeds bevindt op het landgoed Zegenwerp bij Sint-Michielsgestel, destijds bewoond door de uit Dordrecht afkomstige patriot Hendrik de Roo en momenteel eigendom van de stichting Brabants Landschap.
Italiaanse keuken bestaat niet (stukje geschiedenis)
et boek had bij zijn verschijnen in 2018 niet erg veel opzien gebaard, en het was ook niet vertaald waardoor de inhoud bredere bekendheid had kunnen krijgen. Maar daar kwam eind maart jongstleden verandering in toen Alberto Grandi, hoogleraar geschiedenis van het voedsel aan de universiteit van Parma, een interview gaf aan de Londense Financial Times.
Meer op SanteLOGie – Voorpagina hhBest
Paul van Vliet, 1935-2023
Paul van Vliet tijdens hongerwinter opgevangen in Friesland. Interview Ivo Niehe (voor UNICEF) op YouTube https://t.co/lKGCdESjxQ pic.twitter.com/snJEfyETP2
— hhBestNL (@ecluse) April 26, 2023
Eerste tien vrouwelijke burgemeesters succesvol
e tien eerste
vrouwelijke burgemeesters van Nederland hebben hun kwaliteiten over het algemeen bewezen. Zij deden niet onder voor de mannen, die van oudsher de hegemonie hadden. Hun gelijkwaardigheid werd bevestigd en daarenboven wisten zij hun vrouwelijke eigenschappen, waarmee zij zich van de mannen onderscheiden doorgaans volledig te benutten. Ze zijn een aanwinst voor het ambt gebleken.
Dit valt af te leiden uit het boek De ambtsketen veroverd! van Klaas Tammes, een ingevoerde wetenschapper (sociaal geograaf), want tevens oud-burgemeester van de gemeente Buren.
In de schaduw van de grote Cuypers
Carl Weber (1820-1908) was ook van grote betekenis voor de kerkarchitectuur
Carl Weber ontwierp bij de Odulphuskerk in Best ook de monumentale pastorie. Opvallend is voor zo’n gebouw uit de negentiende eeuw ook de tweede voordeur links, die (meestal) leveranciers toegang gaf tot de keuken.
ij stond, onder meer door zijn bescheidenheid, in de schaduw van de landelijk beroemde Pierre Cuypers, maar Carl Weber (1820-1908) blijkt toch van grote betekenis te zijn geweest voor onder meer de kerkarchitectuur in Nederland.
Hunnen
et is natuurlijk wel al een poosje geleden, en als alle vergelijkingen gaat ook deze behoorlijk mank, maar ik moet de laatste weken vaak denken aan Attila de Hun. De bewoners van de Britse eilanden, die een ijzersterk geheugen hebben voor nabij en ver verleden, noemden in de beide wereldoorlogen de Duitsers ‘Hunnen’, hetgeen onaardig was tegenover de Duitsers, maar ja, ze hadden het er natuurlijk wel naar gemaakt.
Meer op SanteLOGie – Voorpagina hhBest
Het ware verhaal van een 18e-eeuws planetarium
De Hemelbouwer, biografie van Eise Eisinga
Het werkende planetarium zoals het in de huiskamer van de familie Eisinga nog steeds te zien is. Afbeelding aan de binnenkant van de omslag van het boek De Hemelbouwer, met beknopte maar alles zeggende toelichting.
ver Eise Eisinga (Dronrijp 1744 – Franeker 1828) de – je kunt wel zeggen wereldberoemde – bouwer van het planetarium in Franeker, is onnoemelijk veel verteld en geschreven, maar dat heeft als onvermijdelijk geleid tot nogal wat mythevorming. Zo zou de wolkammer dat kunstwerk min of meer heimelijk op z’n eentje in en rond zijn huiskamer in het pandje De Ooijevaar tegenover het Franeker stadhuis hebben gemaakt als een antwoord op allerlei waanideeën die in zijn tijd de ronde deden over het heelal en een verwachte stand van planeten, die het einde van de wereld zou veroorzaken. Met dit soort verhalen rekent Eisinga’s biografie De Hemelbouwer van Arjen Dijkstra grondig af. Dijkstra, directeur van het Groninger Universiteitsmuseum en gespecialiseerd in de geschiedenis van de wetenschap, schreef in heldere, toegankelijke taal ‘het ware verhaal’ over Eisinga en zijn tijd. Read the rest of this entry »
Bijles in oorlogsgeschiedenis
Bij die bedreiging van (inmiddels weer) minister Sigrid Kaag, riep iemand (de eigenlijke dader?) NSB weg ermee! Duidelijk iemand die niets weet van geschiedenis. Maarten van Rossem zou zeggen: ‘kijk op z’n minst even op Wikipedia’ Ik kan daaraan toevoegen: of bij voorbeeld naar de docuserie WW2 op Netflix.
De ‘eerste’ Amalia
 Kunsthistoricus Paul Rem plaatste op Twitter deze afbeelding: ‘Ach, even die andere Amalia. Detail van een portret van Amalia van Solms door Honthorst.’ |
Achttien jaar geleden schreven we naar aanleiding van de geboorte van prinses Amalia dit stukje op hhBest 1.0: Blijdschap alom over de komst van het prinsesje Catharina-Amalia. Niet in de laatste plaats in Brabant, waar sommigen als het ware hun identiteit ontlenen aan Amalia van Solms (1602-1675), echtgenote van Frederik Hendrik. Oirschot met zijn paleisje aan de Koestraat, dat door Amalia zou zijn geschonken aan haar lijfarts Arnoldus Fey. |
Dat huis, later uitgewoond door nonnen en nu een partycentrum, draagt daarom de weidse naam Hof van Solms. (Inmiddels is dit, behalve de naam, al weer achterhaald.) Read the rest of this entry »
Een mooie vriendschap
Boekbespreking door Sante Brun
e dachten niet dat het ooit nog eens nodig zou zijn een gedegen studie te schrijven over twee mensen, twee mannen die samen jaren lang het lot van tientallen miljoenen mensen in handen hadden – een lot dat velen van hen niet zouden overleven, tot zo groot mogelijke onverschilligheid daarover van die twee mannen. Maar de recente wereldgeschiedenis vertelt ons, dat we blijkbaar niets hebben geleerd. Dat de ene na de andere rattenvanger maar even op de fluit hoeft te blazen of de onnozele kinderen rennen hem achterna.
‘Revolusi’ samengevat in podcast
ind vorig jaar verscheen Revolusi, 300 jaar geschiedenis van Indonesië/voorheen Nederlands Indië tot de onafhankelijkheid, overeengekomen in 1949, door David van Reybrouck.
De gerenommeerde Belgische schrijver (hij behandelde ook Congo) heeft vijf jaar gewerkt om de allesbehalve vleiende waarheid over Nederlands kolonialisme zo goed mogelijk boven tafel te krijgen.
Het boek is samengevat in een podcast van vijf afleveringen van telkens ongeveer een uur, uitgegeven door de VRT in samenwerking met het journalistencollectief De Correspondent.
Klik hier om met het beluisteren te beginnen. Read the rest of this entry »
Russische dreiging maar dan anders
en boek moet ooit afgesloten worden, 
wil het verschijnen. Russenangst van Tony van der Meulen kwam op 21 september uit. Sindsdien is de energiecrisis aan de dag getreden en Vladimir Poetin, de Russische president, als het aan hem ligt voor eeuwig, haastte zich Europa kenbaar te maken dat hij klaar staat, via Nordstream 2 meer dan de huidige 40% aan het Europese gasnet te leveren.
Poetin aan de kraan. Er zijn mensen die daar niet gerust op zijn: 35% van de Nederlanders volgens instituut Clingendael, onder wie de journalist Tony van der Meulen. En hij weet zijn opvatting over de hernieuwde Russische dreiging – want daar gaat het hier om – met z’n boek uitstekend te onderbouwen. Read the rest of this entry »
Hoteldebotel van diamanten
an diamanten kun je best hoteldebotel raken, zeker in deze tijd van minimale of negatieve rente, blijkt uit krantenberichten. En Trouw kopte gisteren: ‘Altijd al juwelen van Marie-Antoinette willen dragen? Dat kan.’ Maar als het iets te maken heeft met de Franse (lees voor 75% Europese) geschiedenis, raakt menigeen de kluts kwijt.
Bij Christies’s komen twee armbanden ter veiling, elk bezet met 112 diamanten. Verwachte opbrengst: tientallen miljoenen. De juwelen waren ooit eigendom van <-Marie-Antoinette, volgens Trouw als echtgenote van Lodewijk XVI ‘de laatste koningin van Frankrijk’, wat niet waar is, want ook Lodewijk XVIII had in de eerste decennia van de negentiende eeuw een vrouw naast zich op de troon.
Echt bont maakten het vanmorgen de nieuwskeuvelaars van BNR Nieuwsradio met de mededeling dat het gaat om de vrouw van Zonnekoning Lodewijk de Veertiende (ca. een eeuw eerder). Natuurlijk mocht niet onvermeld blijven dat zowel Lodewijk XVI als zijn gemalin tijdens de Franse Revolutie werden onthoofd. Maar het ook weer opgelepelde verhaal dat Marie-Antoinette het hongerige volk het nuttigen van taartjes zou hebben aanbevolen, moet weer naar het rijk der fabelen worden verwezen.
De wereld en het leven vanuit geparkeerde auto
Maarten van Rossem en Tom Jessen. ‘Daar is die kat weer.’
Een op een rustige plek geparkeerde auto is een ideale studio voor het maken van podcasts. Dat bewijzen Maarten van Rossem (introductie overbodig) en beroepspresentator Tom Jessen minstens een keer per week. Van Rossem maakt momenteel een serie over de Tweede Wereldoorlog. Hilarisch, zoals zo vaak bij hem. Maar serieus: allesbehalve onaangename verplichte kost voor (jonge) mensen die willen weten wat er toen allemaal is gebeurd en waarom en waardoor. En verder? Bespiegelingen over de wereld en het leven. Laat dat maar aan Van Rossem over. Jessen weet trouwens precies wanneer-ie z’n mond moet houden. Intermezzo’s worden verzorgd door een af en toe verschijnende kat.
Antonius moest in Gemonde wijken voor Odulphus
Hoe de heilige Antonius in het Meierijse dorpje Gemonde moest wijken voor de in Best geboren heilige Odulphus. Daarover geeft het erfgoedtijdschrift inbrabant (2021/2) uitsluitsel. Het blad wijdt een themanummer aan de Brabantse kloosterorden en –congregaties en hun betekenis in het verleden voor het maatschappelijk leven (onder meer onderwijs en gezondheidszorg).
Het beeld van Odulphus ligt ter aarde, bij de sloop van het klooster in Gemonde in 1984.
Foto archief weekblad Brabants Centrum in inbrabant
Cultuur-historicus Ricky van Oorschot schrijft over het honderdjarig verblijf in Gemonde van de zusters van JMJ (Gezelschap van Jezus, Maria, Jozef) en gaat daarbij uitvoerig in op wat ze noemt de daadkracht en de innovativiteit van de uit Best afkomstige pastoor Cornelis van Doremalen. Hij veranderde in 1933 bij een mede door hem bevorderde ingrijpende verbouwing van het klooster de naam Antonius in die van Odulphus.
Topjournalistiek: ‘Liever dier dan mens’
ver onderzoeksjournalistiek praat ik liever niet, want als het goed is dan is journalistiek per definitie onderzoekend. Topjournalistiek kan volgens deze redenering wel en daarvan is het boek Liever dier dan mens (ondertitel: Een overlevingsverhaal) van de journalist Pieter van Os de vrucht. Hij sprak vaak en langdurig met de in Polen geboren joodse 90-jarige Mala Rivka Kizel in Amstelveen (daar beland doordat haar inmiddels overleden man employé was bij El Al) en diepte haar overlevingsverhaal uit al reizend door Oost-Europa en naar Israel, tevens speurend in archieven en in vaak recent geproduceerde documentatie. Een mooi en helder geschreven verhaal. Topjournalistiek dus.
Een jonge vrouw, in te grote schoenen tuurt vlak na de oorlog over wat rest van het getto van Warschau ->
W. van Oranje, geen voetnoot in wereldhistorie
Uit De Habsburgers valt veel te leren, zoals dat de Eerste Wereldoorlog eigenlijk de Tweede was
ij leeft in de hoofden voort als de Vader des Vaderlands, maar dat leerden we dan ook uit de vaderlandse geschiedenis. In de wereldgeschiedenis is Willem van Oranje nog geen voetnoot. Hij was één van de koningen en politieke leiders die om wat voor reden dan ook uit de weg moest worden geruimd. Dat concludeer ik uit De Habsburgers, opkomst en ondergang van een wereldmacht, van de Britse historicus Martyn Rady.
De waarde van zo’n boek, in dit geval meer dan 400 bladzijden, wordt doorgaans bepaald door zijn onthullende werking, de mate waarin het onderwerp ‘tot op het bot’ is uitgezocht. Nou, uit ‘De Habsburgers’ valt heel wat te leren, niet in het minst van bijzonderheden die ons een beter inzicht verschaffen over het heden en dan vooral dat van Europa. Over het nut van ‘geschiedenis’ gesproken. En van lezen natuurlijk.