hhBest – Sinds 1996

Archief van de rubriek ‘Friesland’

Thomasluiden tegen de boze geesten

In Oudehorne en Katlijk, bij Heerenveen, wordt het Thomasluiden (van 21 tot 31 december) nog steeds in ere gehouden. Deze foto maakte ik rond 1960 op het kerkhof van Oudehorne voor de kerstbijlage van mijn krant.

De eeuwenoude traditie van het Thomasluiden is vergelijkbaar met het midwinter-hoornblazen in Twente en voert terug naar het germaanse geloof, dat je hier de boze geesten mee verdreef; het is echter gekerstend, vandaar dat dit klokluiden is genoemd naar de heilige Thomas Becket (in 1170 vermoord in de kathedraal van Canterbury), wiens feestdag op de 21e viel.

Read the rest of this entry »

Trainen voor Elfstedentocht 1956 – decor bestaat niet meer

Schaatsers trainen voor de Elfstedentocht van 1956 bij Wytgaard, even ten zuiden van Leeuwarden. Het decor bestaat niet meer. De r.-k. Cuyperskerk op de achtergrond is in de jaren zestig van de vorige eeuw gesloopt, waarbij veel van de inventaris verloren ging. De route van de Elfstedentocht loopt overigens niet door Wytgaard, maar een stuk westelijker.

Boek beschrijft emancipatie op het ijs

Klasina Seinstra, winnares Elfstedentocht 1997, mag samen met winnaar Henk Angenent in diens lauwerkrans. Foto uit boek ‘Deelnemen mag…’.

’Dit is verkeerd!’ riep de toenmalige voorzitter van de Vereniging De Friesche Elfsteden, Henk Kroes – overigens landelijk vooral bekend als de ijsmeester van de jaren tachtig – op 4 januari 1997, toen bleek dat de organisatie de traditionele lauwerkrans voor de vrouwelijke winnaar was vergeten. Dit is misschien wel het belangrijkste anecdotische gegeven over de emancipatie van de vrouw op het langebaan- en marathonijs.

De uitroep van Kroes staat vermeld in een recent verschenen boek over het vrouwenschaatsen – in het bijzonder in de Elfstedentocht – van de historicus en topsport-begeleider Mark Hilberts: Deelnemen mag…winnen is een ander verhaal!

Read the rest of this entry »

Vaak onverklaarbaar bewoond, ca. 1960

Nederland kende rond 1960 nog duizenden zogenaamde onbewoonbaar verklaarde woningen, krotten waarvan heel vaak cynisch moest worden gezegd dat ze ‘onverklaarbaar bewoond’ waren. Gemeenten als Leeuwarden kregen in 1962 van het 600 gulden voor elk gesloopt krot, wat natuurlijk een ruggesteun was voor het laten opschuiven van de bewoners naar een meer aanvaardbaar onderkomen, zo meldde in die tijd de Leeuwarder Courant. We weten dat nu, dankzij een tweet van de erfgoedredacteur van de LC, die verwijst naar een artikel in het krantenarchief.

De Friezen (vertegenwoordigers van de Fryske Nasionale Partij) zijn donderdag in Schotland gaan kijken naar het referendum. Een kiesfestijn dat zoals bekend is uitgelopen op een mislukking voor de nationalistische fanatiekelingen.

Zouden de Friezen het ook wel eens willen proberen – zich los te maken van het Koninkrijk der Nederlanden? Daar zijn natuurlijk de afgelopen week weer de nodige grappen over gemaakt. Helemaal niet, zo begrijp ik uit een opinie-artikel van twee statenleden van de FNP in de Leeuwarder Courant. Maar een referendum, dat zou toch wel z’n nut kunnen hebben, zo hebben de Friezen van het Schotse ‘experiment’ geleerd: als lesje voor het arrogante centraal gezag.

Read the rest of this entry »

d’Alde Wite, ca. 1960

De toren van de Salviuskerk (1544), bijgenaamd d’Alde Wite (Oude Witte) in het Friese Dronrijp tijdens een restauratie rond 1960. De toren heeft een voor Friesland, waar de zadeldaktoren het meest voorkomt, een unieke vorm. De kerk is een van de vele rijksmonumenten in het dorp. Uitvoerige informatie op Wikipedia.

Grappig, die benoeming van Ton F. van Dijk tot CEO van KH2018. CEO (Chief Executive Officer). Van wat? Van Culturele (met c) Hoofdstad 2018. Leeuwarden dus. De Leeuwarder Courant meldt dit zonder met de ogen te knipperen.

Meer op Manieren

Heen en weer in Langweer, ca. 1958

De veerpont op de Langweerdervaart, in de kortste verbinding tussen Langweer en Sneek, omstreeks 1958. Deze pont in het Friese Merengebied vaart nog dagelijks, al ziet het er natuurlijk wel wat ‘moderner’ uit. Niet alleen charmant voor de recreanten, maar ook nuttig voor werkers en scholieren, die een abonnement kunnen kopen bij de VVV of bij Cafetaria ‘t Hoekje in Langweer.

Straatmuzikant in Palma de Mallorca. Hij en zijn collega’s zijn daar strak gereglementeerd.

Toen men in het Friese merengebied, in het midden van de vorige eeuw, het toerisme wilde gaan structureren, ontstond het recreatieschap De Marrekrite, dat om te beginnen bijeenkomsten belegde voor ondernemers, ten einde hen te instrueren voor een goed aanpak. Een gevleugeld woord in die dagen was: Eerst dienen, dan verdienen. Dat klonk in eerste instantie een beetje naïef; ik vond het althans als journalistiek waarnemer destijds een uiting van typisch Friese bescheidenheid. Toch hadden ze gelijk! 

Read the rest of this entry »

De opkomst van de kleurenfotografie, 1960

Rond 1960 kwam de kleurenfotografie ook voor semi-professionelen en amateurs in zwang. Nee, geen afdrukken, maar dia(positieven), die werden ingeraamd, tussen twee stukjes glas. Daarvoor werden zogenaamde omkeerfilms gebruikt. Je kreeg dus geen negatieven.

Read the rest of this entry »

Een aardig geluidsbestand uit het VPRO-archief opgediept: Journalist Johan van Minnen in een gesproken column over Het Vrije Volk (HVV), het Friesch Dagblad en de Leeuwarder Courant (LC) in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Johan heeft het daarin ook over mijn vriend, de flexibele vrijbuiter Sjoerd Andringa, inmiddels 92 en naar omstandigheden ´in goede doen´ in een zorgboerderij bij Leeuwarden. (Foto, onlangs gemaakt door zijn zoon Frans: Sjoerd met zijn rolleiflex.)
Moest de redactie van de Friese editie van HVV het doen met een bakfiets, de LC beschikte over een Jaguar en in 1956 over een van de eerste Citroën DS-en (bijgenaamd Snoek).

Fragment OVT 19 oktober 2003 (5,5 min.)

Hospitaalschip J. Henri Dunant, ca. 1960

Het hospitaalschip van de het Nederlandse Rode Kruis, de J. Henri Dunant, is tijdens het paasweekeinde door dieven van een deel van zijn inventaris (o.m. televisies) ontdaan. De schade bedraagt 10.000 euro of meer. De vakanties voor de zieken, waarvoor het schip al meer dan 60 jaar wordt gebruikt, zijn niet in gevaar. De foto dateert uit ca. 1960. Friese patiënten worden verwelkomd. Album op Flickr

’Men kan zelfs met de lift naar de derde verdieping’

Deze foto van de zogenaamde hotelflat aan het Europaplein in Leeuwarden, opgeleverd in 1959, zou ik niet zo gauw in deze rubriek geplaatst hebben, ware het niet dat de context zo aardig is. Die wetenswaardigheden dank ik aan de ijverig twitterende Redacteur Erfgoed ( @LC_erfgoed ) van de Leeuwarder Courant, die in zijn krantenarchief dook. Citaat, typisch jaren  vijftig: ‘Ook kan men met de lift naar de tweede en derde verdieping, hetgeen voor een hotel in het noorden ook een bijzonderheid is.’

Read the rest of this entry »

Verkiezingsuitslagen, maar dan in de jaren vijftig

In de jaren vijftig van de vorige eeuw waren er nog geen verkiezingsuitslagen op televisie. Het ANP verspreidde ze wel via de telex en ze werden natuurlijk door de radio doorgegeven. Dagbladen en politieke partijen verzorgden een bulletindienst aan hun (bij)kantoren.

Read the rest of this entry »

De eerste Siamese tweeling ooit die succesvol werd gescheiden *)

Tjitske en Folkje de Vries, Siamese tweeling, geboren 7 november 1953 in Molenend (Mûnein), gemeente Tytsjersteradiel, Fryslân, omstreeks 1960 bij een ‘officiële handeling’ in Leeuwarden. In 1954 werd de tweeling, als eerste ter wereld, in het toenmalige Diaconessenhuis in Leeuwarden gescheiden. De verdoving geschiedde nog met ether. De meisjes werden door hun ouders – door nare ervaringen wijs geworden -  zorgvuldig voor de media afgeschermd. Meer info: Een aangrijpende uitzending van ‘Andere Tijden’, 9 april 2000, met beelden vanuit de operatiekamer.

*)We hebben een update van dit stukje als reactie hieronder toegevoegd.

Dan maar een winterfoto uit de oude doos: Ferwoude, 1956

Bij gebrek aan winter dan maar een foto uit de oude doos. In januari 1956 (de Elfstedenwinter) reed ik met mijn goede collega Arend Wijnsma van het Friesch Dagblad, later voorlichter van de provincie en te jong overleden, door de Zuidwesthoek van Friesland en stopten we voor deze foto in Ferwoude. Op dat moment werd ik verliefd op Friesland.

Hoog bezoek aan Friesland, journaille geweerd, 1956

Mei 1956. De toenmalige minister van Economische Zaken, prof. dr. Jelle Zijlstra, vergezelt zijn Belgische collega Jean Rey bij een informeel werkbezoek aan oostelijk Friesland. De bewindslieden bezochten daarbij onder meer de scheepswerf van Bodewes (nu Damen) in Bergum (foto, waarop Rey, uiterst links, in gesprek is met Zijlstra).

Read the rest of this entry »

De slechte dekking van T-Mobile in Friesland, is voor de gebroeders De Vries uit Dokkum aanleiding tot een parodie op de videoclip met Ali B. Wees gerust: ondertiteld. (Gevonden via Leeuwarder Courant.)

De demping van de Keizersgracht in Leeuwarden, 1956

Onder grote belangstelling werd in 1956 de Keizersgracht in Leeuwarden gedempt. De gracht liep langs de roemruchte strafgevangenis, die in 2007 is gesloten.

Read the rest of this entry »