ls een post op deze site begint met wat in de typografie heet een initiaal, zoals de A hier, bevat zij een mening of interpretatie van de schrijver.
Archief van de rubriek ‘Boeken’
Een heel andere Gouden Eeuw
oktober 16th, 2019 | 
Author: Boekbespreking door Sante Brun
oit wilde ik historicus worden. Ik had toen al een aantal prachtige historische werken gelezen en ik maakte het mezelf niet eenvoudig: Gibbon was erbij, en Ranke. Toen ik me inschreef voor een schriftelijke cursus (ik had een drukke baan en een gezin en ik woonde in Maastricht) kwam ik erachter dat ik me bij ‘geschiedenis’ iets veel avontuurlijkers had voorgesteld dan de werkelijkheid.
Want aan geschiedenis studeren (en daarna geschiedenisles geven en mooie boeken schrijven) ging iets verschrikkelijks vooraf: uren, dagen, maanden, jaren misschien wel, snuffelen in archieven, bibliotheken, langdurig praten met zo saai mogelijke mensen, en dat was dan nog iets: de meeste mensen die je probeerde na te speuren waren immers dood en gaven dus geen bruikbaar antwoord meer.
Posted in 
Een Brabants dorp: oorlog, verzet, verraad
ot op de dag van vandaag loopt er door het rustieke dorp Hilvarenbeek een scheidslijn: voor of tegen Gérard Kuijpers (1893-1965). Maar het staat nu onomstotelijk vast: de schoenfabrikant was hartstikke fout in de Tweede Wereldoorlog en had nadien geen wethouder meer mogen worden. Journalist Ton de Jong wilde zekerheid en dook in de archieven. Het werd een boek van bijna 200 bladzijden: Duitse vrienden – verraad en redding in Hilvarenbeek.
Rembrandt en Leiden
embrant 
Harmansz van Rijn van Leyden’ staat in het Amsterdamse archief van de burgerlijke stand bij de aankondiging van het huwelijk in 1634 van de schilder en de Leeuwarder burgemeestersdochter Saskia van Uylenburgh.
Rembrandt en Leiden. Daar, in de tweede stad van Holland (destijds) is hij in 1606 als zoon van een molenaar geboren en daar is al heel vroeg zijn genialiteit erkend door niemand minder dan de geleerde diplomaat en dichter Constantijn Huygens. Je hoeft geen Leidse chauvinist te zijn (zoals de schrijver van De jonge Rembrandt, Onno Blom, toegeeft) om de doorslaggevende betekenis van die stad voor de vorming van de meester te onderkennen.
Hemingway in Spanje
Boekbespreking door Sante Brun
aar heb je al die moderne schrijvers voor nodig als je het werk van Ernest Hemingway nog niet goed kent? Niet alles van de man is gemakkelijk te verkrijgen, maar het voorlopige hoogtepunt was: For whom the bell tolls.
Het is feitelijk het verslag van een vier dagen durende enerverende episode tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Robert Jordan, een Amerikaanse vrijwilliger die meevecht aan de zijde van het republikeinse leger, dan nog het wettig gezag in het land dat belaagd wordt door de fascistische horden van Franco, heeft van een Russische generaal de opdracht gekregen een brug op te blazen over een ravijn in de bergen in de buurt van Segovia. Hij zoekt daar contact met een van de vele min of meer autonoom opererende groepen guerrillero’s die hem moeten helpen bij de aanslag op de brug.
Ruig experiment dat oorlogsvoering veranderde
Komt als serie in Netflix
et is 
een boek dat zich als een avonturenroman laat lezen, nochtans is het de vrucht van wetenschappelijk onderzoek en is er geen woord fantasie bij: SAS: Rogue Heroes, in het Nederlands vertaald als SAS HELDEN EN SCHURKEN. Dat ‘schurken’ verleent aan die vertaling onnodige extra sensatie; schelmen of vrijbuiters zou iets meer recht hebben gedaan aan het werk van de Britse historicus en journalist Ben Macintyre (aanbevolen door die andere reus op het gebied van de geschiedenis van Wereldoorlog 2, Antony Beevor).
Macintyre kreeg als eerste toegang tot de archieven van de van de Britse Special Air Service, die tijdens de woestijnoorlog in Noord-Afrika in 1942 werd opgericht door kolonel David Stirling. Wat begon als een ruig experiment dat de oorlogsvoering veranderde, werd na de eerste operaties geautoriseerd door oorlogspremier Winston Churchill.
De 20 grote talen of: leer geen Vietnamees
Boekbespreking door Sante Brun
il je een taal leren? Doe maar Duits, of Frans, of Spaans. Of, ook een idee: Engels. Als je ze alle vier leert kun je je verstaanbaar maken voor een groot derde van de wereldbevolking. Natuurlijk zou je het ook kunnen proberen met Mandarijn, Hindi-Urdu, Japans of Javaans. Of Vietnamees. Je bent dan meteen over de helft van de wereldbevolking, maar tegen de tijd dat je je in die talen verstaanbaar kunt maken zul je merken dat je al een tijdje dood bent. Of al jaren op de gesloten afdeling van een psychiatrische kliniek zit.
Dat is de veilige conclusie die je kunt trekken na het lezen van het boek Babel, van de taaljournalist Gaston Dorren.
Camilleri: de man, de kettingroker, de schrijver
et zat er al een maand aan te komen, maar nu het toch gebeurd is, ontploft Italië alsnog: Andrea Camilleri, vooral bekend als ‘vader’ van commissaris Salvo Montalbano, is vanmorgen om 08 uur 20 overleden in het ziekenhuis van de Heilige Geest in Rome, waar hij sinds ongeveer een maand verbleef na een hartstilstand en daarop volgende beroerte. Hij zou op 8 september 94 jaar zijn geworden.
Meer op SanteLOGie – Voorpagina hhBest
Een dubbelzinnige roman van Rob van Essen
Boekbespreking door Sante Brun
erst even dit: als het aan mij had gelegen, zeg ik na lezing van De Goede Zoon van Rob van Essen, had niet hij maar Ilja Leonard Pfeijffer de prijs van vijftigduizend euro mogen ophalen voor diens boek Grand Hotel Europa.
Maar dat is dus niet gebeurd. Waarmee ik niet wil zeggen dat het boek van Van Essen niks is, integendeel: het is een verrassend boek in een geheel originele stijl geschreven – ik kan er alleen geen korte samenvatting van bedenken, of het moest zijn: een reisroman, of in goed Nederlands: een road novel. Want een groot deel van het verhaal speelt zich af in twee autoreizen, allebei naar een niet nader gedefinieerd zuiden, eenmaal in een conventionele auto, de tweede keer in een wel heel voorkómende elektrische zelfrijder, die natje en droogje van de enige passagier op wel heel kwalitatief hoogstaande manier verzorgt, inclusief een geval van stomende seks.
De Leeuwen van Sicilië
Boekbespreking door Sante Brun
ientallen 
boeken zijn er over geschreven, ooit waren ze een soort ongekroonde koningen, eerst van Sicilië, daarna van heel Italië, met interessante uitlopers naar Noord- en Zuid-Amerika, de familie, zeg maar rustig: de dynastie Florio. In 2017 verscheen nog een lijvig boekwerk onder de titel I Florio. Regnanti senza corona, De Florio’s, ongekroonde heersers. Maar hier in Nederland heeft nooit iemand van ze gehoord. Nou, helemaal onbekend zijn ze uiteraard niet – autoliefhebbers kennen wel de Targa Florio, een van die krankzinnige autoraces op de Italiaanse openbare weg uit de eerste helft van de vorige eeuw. En wijnliefhebbers willen nog wel eens een glaasje Marsala van het merk Florio drinken – Marsala met ei is zo’n wonderlijke Siciliaanse vinding.
Wie was Garibaldi ook alweer?
Standbeeld van Garibaldi in Genua, met rode doek. Rechts zijn graf op Caprera, naast de door hemzelf gebouwde windmolen.
Sante Brun
aribaldi, Garibaldi / Wie was dat ook alweer? / Was het een minister? / Of was het een profeet? / Misschien wel een zigeuner, / misschien wel een atleet!
Voor zover mij bekend is dit boek niet vertaald in het Nederlands. Wel in het Engels, helaas peperduur.
Hans Teeuwen had destijds, in zijn voorstelling ‘Met een Breierdeck’ – volgend jaar alweer 25 jaar oud! – geen antwoord op die vraag, maar ik weet intussen dat het geen van genoemde beroepen was, omdat ik net een recente biografie van Giuseppe Garibaldi heb gelezen, tegengekomen in de nalatenschap van mijn zuster Lidia, geschreven in 2001, door Alfonso Scirocco, volgens de flaptekst hoogleraar op het gebied van Il Risorgimento aan de universiteit van Napels, dus dat is het juiste adres. En Risorgimento is een woord dat uitsluitend gebruikt wordt in verband met het proces van eenwording van Italië, ruwweg de periode tussen 1840 en 1880.
Laat die Robert Vuijsje maar schuiven
et boek verscheen in 2012, nadat de schrijver vier jaar eerder behoorlijk succes had met zijn debuut Alleen maar nette mensen. Robert Vuijsje’s Beste Vriend is een intermezzo; het ‘lang verwachte’ vervolg kwam onlangs onder de titel Salomon’s Oordeel. Of Beste Vriend een succes is, weet ik niet; ik kocht het in de ramsj, maar dat hoeft tegenwoordig bij de ongehoorde omloopsnelheid van boeken geen diskwalificatie in te houden.
Hoe of wat dan ook, ik heb er mij mee vermaakt. Beste Vriend is een satire op Het Wereldje, de grachtengordel, ons soort mensen in Oud Zuid, inclusief de P.C. Hooftstraat, personal coaches en de mediabent.
De ik-figuur heet Samuel Green, oorspronkelijk trouwens Groen. De aanduiding BN-er komt in het boek niet voor, maar Green is beroemd, al mag Jahweh weten waardoor. ‘Roem is de nieuwe religie,’ waarin smartphones en social media de sturing bepalen. Read the rest of this entry »
Dat waren nog eens echte Bourgondiërs
Boekbespreking door Sante Brun
p 17 februari 1454 hield de toenmalige Bourgondische hertog Filips de Goede een groots banket in een van zijn paleizen in Rijssel (tegenwoordig Lille – zo vreemd is het niet, het is maar of je het woord isle uitspreekt in het Frans of in het Engels) dat bekend is geworden als het Banket van de Fazant. De hertog beoogde ermee steun in de vorm van personeel en van geld bijeen te krijgen voor zijn voornemen een kruistocht te beginnen om de moslims mores te leren. De fazant was een dier waar men een eed bij zwoer en hij werd bij het banket binnengebracht door een man die Gulden-vlies werd genoemd, en op die fazant zwoer Filips een dure eed dat hij die kruistocht inderdaad zou ondernemen.
Het feest was één grote circusvoorstelling, met onder meer allerlei wonderlijke machines een rol speelden en een beeld van een naakte vrouw, uit wier borsten twee soorten rode wijn spoten.
De oorsprong van de bad trip
Boekbespreking door Sante Brun
en blijft hem hardnekkig ‘storyteller’ noemen, en uit de context zou je kunnen opmaken: dat is toch een trapje lager dan een echte romancier. Niettemin is hij wat mij betreft dé grote Amerikaanse schrijver van deze tijd, Thomas Coraghessan Boyle.
We hadden al een tijdje geen nieuw boek van hem gezien, en dit boek heeft – als je Boyles twittergedrag als maatstaf mag nemen – ook wel wat moeite gekost. In de herfst kwam de Duitse versie van Outside looking in al uit (heeft wellicht iets te maken met het feit dat Boyles echtgenote, Frau B. van Duitse afkomst is), maar deze week viel dus het origineel op de mat.
Het niet zo rijke Roomse Leven
et kindermisbruik in de rooms-katholieke kerk is de laatste jaren zo op de voorgrond komen te staan dat de gedachten aan het Rijke Roomsche Leven, zoals in 1963 geschetst door Michel van der Plas, bijna zijn verdwenen. Evengoed De Lachende Kerk van de katholieke cabaretier Fons Jansen. Wat zij vertelden was allemaal waar, maar los van dat misbruik, niet alles.
Van der Plas en Jansen kwamen uit ‘de hogere klassen’, zoals ook de schrijver Godfried Bomans. Intellectuelen die keken door de bijpassende bril. Het roomse leven was niet altijd zo rijk, laat staan dat het voortdurend lachen was geblazen. Vanuit dat totaal andere gezichtspunt en aan de hand van het leven van haar grootmoeder, schreef Ineke van Pelt haar boek: Mijn Rooie Roomse Oma.
Deutschland, deine Milliarden
Boekbespreking door Sante Brun
e 
volgende zin, liebe Freundinnen und Freunde, komt niet uit het Grossdiktat der Hochdeutschen Sprache, maar is wel een van de kernzinnen uit Hochdeutschland, een vorig jaar uitgekomen boek van de van oorsprong Oostenrijkse schrijver Alexander Schimmelbusch. Stel u gerust, ik bespreek hier een boek dat ook in het Nederlands is verschenen.
‘Anstatt also das Lamento von Deutschland als marodem Umverteilungs-Streichelzoo anzustimmen, würde es darum gehen müssen, die Bundesrepublik, deren Steuereinnahmen immer noch sprudelten, als Unternehmerin zu positionieren, in einer ganzen Reihe von Sektoren, vor allem aber in der Strombranche, in Anbetracht der paradigmatischen Verwerfungen infolge die Energiewende, um die Neuordnung der Infrastruktur des weltführenden Industriestrandortes Deutschland nicht dem untergeordneten Konflikt financieller Einzelinteressen zu überlassen.’
Een schitterende achtbaan
Boekbespreking door Sante Brun
 m erin te komen eerst maar eens een paar losse opmerkingen. Otmar’s Zonen, het langverwachte tweede boek van Peter Buwalda, bevat een aantal losse draden die vermoedelijk pas in de volgende delen (er komen er nog twee, waarvan er een nagenoeg al klaar is) aan de orde komen.
Een ervan: Otmar Smit (die zelf nauwelijks in het boek voorkomt) heeft maar één zoon en een stiefzoon. De zoon, Dolf, is een geweldige pianist die in zijn eigenwijsheid op de afgrond afstevent, maar in het boek een betrekkelijk kleine rol speelt, namelijk als de ontdekker van een verloren gegaan deel uit een sonate van Beethoven. |
 |
Een stuk of vijf boeken en wat ik daarbij dacht
Sante Brun
nlangs besteedde ik aandacht aan enkele opmerkingen van de Indiase schrijver Amitav Ghosh over de manier waarop moderne romanschrijvers aandacht besteden aan de klimaatverandering, of klimaatverandering gebruiken als onderwerp voor hun boeken. Hij concludeerde dat dat zeer spaarzaam gebeurt, mede door het feit dat de klimaatverandering ‘te groot’ is, niet geschikt voor de doorgaans intieme inhoud van moderne literatuur. Dit in tegenstelling tot de grote legendes van de mensheid, die juist de grote gebeurtenissen – vulkaanuitbarstingen, ontstaan van planeten, opduiken of verdwijnen van continenten – tot onderwerp hebben.
Houdoe compleet
ul eens een compleet boek over de Brabantse uitroep Houdoe. Taalvirtuoos Wim Daniëls lapt het ‘m. 175 bladzijden, inclusief illustraties maar toch. Houdoe (hou je goed) in al zijn varianten. Oudoe (West-Brabant), Houdoe wonne, Houdoe war (de oostkant). Het ontstaan, waarschijnlijk in de negentiende eeuw, de populariteit binnen en buiten de provincie Noord-Brabant (niet in Vlaams Brabant).
De dialecten mogen dan verdwijnen, zo niet Houdoe! Brabantse studenten gebruiken het om zich boven de rivieren te identificeren (zonder zich verder dialectisch uit te drukken). Zelfs ‘Hollanders’ wagen er zich aan, al leggen ze de klemtoon verkeerd, op de tweede in plaats van de eerste lettergreep. Het woord staat dan ook al jaren in Van Dale.
Zingen wij de lof van I.L. Pfeijffer
Boekbespreking door Sante Brun
n
kele jaren geleden vroeg een ver familielid van mij een manuscript van zijn hand te lezen: zou dat iets zijn dat een uitgever zou willen uitgeven? Ik las het verhaal – in essentie een speurtocht naar een verdwenen schilderij uit de zeventiende of achttiende eeuw – en had één suggestie voor de auteur: herschrijven van de dialogen waaruit het boek grotendeels bestond; ze waren volgens mij geschreven in een onrealistisch soort essayistische stijl waardoor het besprokene in de dialogen nogal onnatuurlijk en stijf overkwam.
Hij deed er veel aan en het boek werd er beter leesbaar door en is ook aardig verkocht.
De zaak Woutertje Pieterse
Sante Brun
igenlijk heeft Multatuli – Eduard Douwes Dekker, zeg ik er maar even bij, schrijver van een van de beroemdste boeken uit de Nederlandse literatuur Max Havelaar, of de Koffijveilingen van de Nederlandsche Handelmaatschappij – eigenlijk heeft Multatuli zijn andere beroemde werk, Woutertje Pieterse niet zelf geschreven, althans niet in de romanvorm die het bij het uitkomen in 1890 kreeg. Zelf had Multatuli gezegd dat het moeilijk was de geschiedenis van de Amsterdamse jongen Woutertje Pieterse los te zien van zijn overige werk, het verhaal verscheen in diverse jaren in de tweede helft van de negentiende eeuw in de serie ‘Ideën’. Drie jaar na zijn overlijden liet zijn weduwe het boek alsnog verschijnen en het is sindsdien ondanks alle tekortkomingen gerekend tot de highlights van de Nederlandse literatuur.