ls een post op deze site begint met wat in de typografie heet een initiaal, zoals de A hier, bevat zij een mening of interpretatie van de schrijver.
Archief van de rubriek ‘Boeken’
Meer avonturen van Ewout Meysters
februari 6th, 2021 | 
Author: Boekbespreking door Sante Brun
ets meer 
dan een jaar geleden schreef ik dat ik benieuwd was hoe het verder zou gaan met Ewout Meysters, de hoofdpersoon in drie eerdere romans van Wessel te Gussinklo. Ik heb er niet lang op hoeven wachten; voor me ligt een pil van 500 pagina’s, getiteld Op weg naar De Hartz. Daarmee is niet het Middelduitse gebergte bedoeld, maar een groot landgoed in de Achterhoek of Twente, waar een eigenaardig gezelschap min of meer in permanente vergadering bijeen lijkt – van buitenaf gezien lichtelijk gestoorde zich noemende professoren in een kring rond een kabouterachtige man met een punthoofd, Babinsky, en allemaal bezig met dingen die grenzen aan zwarte kunst, aan spiritisme, aan astrologie, aan mystiek, aan natuurgeneeskunde. Op die manier lijkt de Hartz ook een plek waar het godsdienstwaanzinnige clubje van Greet Hofmans in de jaren vijftig placht huis te houden. Je zou het ook een door complotdenkers bedachte vorm van de Bilderbergconferenties kunnen noemen.
Posted in 
De goden en helden van Stephen Fry
Boekbespreking door Sante Brun
è wat jammer nou.
Ik heb zeer genoten van de ‘trilogie’ van de kampioen van de Britse beschaving en bijbehorende humor, Stephen Fry, waarin hij de taak op zich heeft genomen de klassieke Griekse wereld van goden, helden, mythen en sagen nog eens te hertalen – eigenlijk in modern Engels te vertalen.
Maar de boekenliefhebber is misschien niet boos, maar wel verdrietig, als de trilogie – Mythos, Heroes, Troy – blijkt te bestaan uit twee ingenaaide boeken van verschillend formaat en een kloek ingebonden boek. En ook nog van twee verschillende uitgeverijen.
Ik had een collega (de hemel zij hem genadig) die het nog veel rigoureuzer deed: als van een bepaald boek geen ingebonden exemplaar te krijgen was, dan hoefde hij het niet. Hij had uitsluitend ingebonden boeken. Dus.
Politicus ondanks en dankzij zichzelf
De biografie van Hans van Mierlo
Still uit het beroemde filmpje van Leen Timp, waarin Hans van Mierlo, lopend langs de Amsterdamse grachten, het credo van D’66 (toen nog met apostrof) verkondigde.
ij dacht en sprak vaak in paradoxen, vandaar het opschrift van deze bespreking. Zijn leven is ook samen te vatten als paradoxaal, leren we uit de biografie door journalist/historicus Hubert Smeets, nu tien jaar na de dood van Hans van Mierlo verschenen. Bij De Bezige Bij, precies zoals Van Mierlo het zou hebben gewild. Geschiedenis? Nostalgie? Veel meer dan dat, want driekwart van het boek behandelt de politieke en parlementaire geschiedenis van de tweede helft van de vorige eeuw die, je voelt de nabeschouwing van Smeets al aankomen, niet los te koppelen is van het heden.
Vijfhonderd jaar Oranjegezindheid
Boekbespreking door Sante Brun
iteindelijk schrijf ik over slechts een klein deel van de boeken die ik lees een stukje met mijn mening erover. Dat is dan vrijwel altijd een positieve mening, ik zie er de zin niet van een stukje te schrijven over een boek dat me teleurgesteld heeft of dat ik gewoon niet goed vond.
Vandaag maak ik een uitzondering; het betreft het Oranje Zwartboek van Gerard Aalders.
Korte samenvatting van dat boek: veel leden van het Huis van Oranje, van Willem van Oranje tot en met Willem-Alexander en Máxima hebben een slecht tot kwaadaardig karakter, ze zijn stuk voor stuk gierig tot geldbelust, vaak min of meer godsdienstwaanzinnig en ondemocratisch en ze zijn onaantastbaar omdat Nederland nu eenmaal de Oranjes aanbidt. (Vooral Volkskrantredacteuren Broertjes en Tromp krijgen er van langs.)
Vingeroefening voor wereldliteratuur
Boekbespreking door Sante Brun
orig jaar besprak ik hier 
de eerste delen van de trilogie M, Il figlio del secolo en l’Uomo della providenza, geschreven door Antonio Scurati. De driedelige romancyclus beschrijft de opkomst en ondergang van Benito Mussolini als dictator, als Duce, van een fascistische staat, in een unieke mix met wat er onder diens invloed enerzijds, en in het algemeen anderzijds, gebeurde in het Italië van de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Trots vermeldde Scurati dat zijn werk (ik denk ook: zijn meesterwerk) weliswaar een roman was, maar waarvan niets was gefantaseerd. Het derde deel komt wellicht binnenkort.
Scurati is er niet de uitvinder van: de non-fictieroman, die hier en daar zelfs wel wordt beschouwd als de toekomst van de literatuur; maar misschien is hij is er wel meteen een protagonist van formaat van. Ik kan zijn boeken niet wegleggen zolang ik ze niet uit heb, want behalve een handige gebruiker van het schier eindeloze archiefmateriaal waarop hij zich baseert is Scurati ook een stylist van groots formaat. Bij het lezen zie je gewoon hoe de film van de beschreven periode draait voor je geestesoog.
Wisten wij veel wat er in Duitsland gebeurde
Boekbespreking door Sante Brun
aar
hadden de geallieerden (bij het oprukken door Duitsland in 1945) niet op gerekend, dat tegen hen onder de bevolking vrijwel geen weerstand bestond. Wat was er met die Duitsers aan de hand? Jarenlange bombardementen hadden hen niet kunnen vermurwen. Zonder enig medelijden te tonen hadden Wehrmacht en SS nog in de laatste weken van de oorlog, voor ze zich terugtrokken, honderdduizenden dwangarbeiders en gevangenen vermoord… Daar hadden de nazi’s zelf de geallieerden op voorbereid: de Duitsers zouden hen als vraatzuchtige wolven ontvangen… In plaats daarvan gebeurde er niets. Enkele uitzonderlijke wraakacties richtten zich vooral tegen oorlogsmoede Duitsers zelf… Naar het scheen had het fascisme in de Duitse zielen zich in het niets opgelost. In plaats van wilde beesten stonden lachende mensen langs de kant van de weg te zwaaien en aten chocolade uit de handen van de bezetters.’ Read the rest of this entry »
Naïef in de porceleinkast
Boekbespreking door Sante Brun
et is alweer enkele jaren geleden dat ik voor 
het laatst een boek las uit de hedendaagse Engelstalige Indiase literatuur. Het was het derde deel van de trilogie over de opiumoorlogen in de negentiende eeuw van Amitav Gosh, verschenen in 2015. Ik had al een tijdje de indruk dat, wellicht onder invloed van het toenemend hindoe-nationalisme, die bijzondere tak van de wereldliteratuur zijn beste tijd had gehad.
Ik had bij het ‘bijhouden’ van die literatuur een jaar of vijftien lang kunnen profiteren van de hulp van mijn collega’s Emile Hollman, zelfbenoemd hindoe en ooit frequent bezoeker van India, en Benti Banach, die jarenlang enige maanden per jaar Engelse les gaf in dorpen in de Himalaya en enkele malen bemiddelde bij het kopen van Indiase romans, die dan door een boekhandelaar in Varanasi (beter bekend als Benares) naar mij werden verscheept – verpakt in exemplaren van The Times Of India en bijeengehouden met een stevig touw.
Enkele weken geleden beval Emile me weer eens een boek aan: The Far Field van Madhuri Vijay.
Gruwelijk verhaal is nog zacht gezegd
Boekbespreking door Sante Brun
ij het lezen van Mijn lieve gunsteling, het nieuwste boek van Marieke Lucas Rijneveld, dwaalden mijn gedachten geregeld af. Uiteraard naar De Avond is Ongemak, omdat enkele gebeurtenissen in het leven van het meisje dat in beide boeken een hoofdrol speelt ook beschreven worden of althans opduiken in dit boek – zoals de dode broer – maar ook iets heel anders: ik moest denken aan het boek van de Brits/Amerikaanse auteur Frank Harris uit 1910, genaamd My Life and Loves – ik zag trouwens tot mijn verbazing dat dat boek, dat lange tijd voor pornografie werd versleten, vorige maand in een nieuwe, geïllustreerde editie is uitgekomen.
Over schrijven, uitgeven, lezen
Boekbespreking door Sante Brun
l vaker heb 
ik hier gewag gemaakt van mijn afkeer – nou, afkeer – van vertaalde boeken. Als het enigszins kan, lees ik liever het origineel. Maar ja, met Japans of Russisch of zelfs Frans en Zweeds kan dat wel eens een probleem zijn.
Ook een aantrekkelijk aanschafprijs geeft nog wel eens de doorslag. Onlangs kwam de reeks Klassieken van L.J. Veen voor een schappelijk tarief op de markt en daar heb ik me aan gewaagd.
Hart der Duisternis (Heart of Darkness) van Joseph Conrad vond ik een bijzonder boek, de vertaling van Bas Heijne is uitstekend en ik heb nog nooit een dergelijk beeld voor ogen gehad van het oerwoud als zo’n levend voorwerp met die vijandige duistere stilte.
Zojuist heb ik naast me neergelegd: Als op een winternacht een reiziger (Se una notte d’inverno un viaggiatore) van Italo Calvino. Ik kende al veel werk van deze modernistische Italiaan, tevens een telg uit het ‘geslacht’ van Italiaanse absurdisten en neorealisten dat zijn stempel drukte op de Italiaanse literatuur van de twintigste eeuw. Read the rest of this entry »
Een ten onrechte vergeten familiesaga
Boekbespreking door Sante Brun
a wat reconstructiewerk 
kom ik tot de slotsom: Gabriele Tergit begon al in de vroege jaren dertig van de vorige eeuw in Duitsland aan haar familiesaga Effingers, schreef eraan verder nadat ze naar Praag en vervolgens naar Palestina was gevlucht en maakte het verhaal van de joodse families Effinger en Goldschmidt-Oppner af in Londen. Het boek eindigt in 1942 met een dramatische afscheidsbrief, in 1948 voegde Gabriele, inmiddels met de Britse nationaliteit, er nog een nogal ironische epiloog aan toe en begon toen met dat boek van bijna 900 pagina’s een wanhopige zwerftocht langs vele Duitse uitgeverijen. Tot het uiteindelijk in 1951 uitkwam bij een uitgever die op dat moment de boekerij van Springer Verlag had overgenomen. Het werd nog eenmaal herdrukt in de jaren tachtig, en is nu weer verschenen bij de Duitse tak van Random House.
Mussolini als de Man van de Voorzienigheid
Boekbespreking door Sante Brun
iermaal 
werd in 1926 een aanslag gepleegd op Benito Mussolini, en hij had het toch al niet echt geweldig. Hij bleek bijvoorbeeld te lijden aan een zweer aan zijn twaalfvingerige darm, het duurde een hele tijd voor de artsen er achter kwamen en daarna ontstond een lange en uiteindelijk onbesliste discussie: opereren of niet. Het tweede deel van de trilogie M van Antonio Scurati, met als ondertitel l’uomo della provvidenza – de man van de Voorzienigheid – begint met een spectaculaire scène waarin de Duce in het kamertje waarin hij zijn minnaressen pleegt te ontvangen zijn ingewanden er zowat uitkotst, waarbij zelfs de kleuren van het braaksel – grijs, groen, geel en rood – worden gespecificeerd. Read the rest of this entry »
Mary Trump wreekt haar vader
Boekbespreking door Sante Brun
ver het boek dat Mary Trump, nicht van de Amerikaanse president, enkele maanden geleden schreef is opmerkelijk weinig ophef ontstaan. Naar de oorzaak daarvan kan ik alleen maar gissen, hoogstens verwijzen naar andere boeken die tijdens Trumps presidentschap tot nu toe zijn geschreven ook weinig reactie teweeg hebben gebracht – buiten een enkele sneer van de betrokkene zelf op Twitter.
Toch is dit een opmerkelijk werkje. Om te beginnen al omdat de titel de lading niet of nauwelijks dekt. Die titel luidt: Too Much and Never Enough – How my family created the world’s most dangerous man. Met name die ondertitel vind je, al helemaal letterlijk, niet in het boek terug. In het boek rekent Mary Trump vooral af met haar familie en met name met Fred Trump, de vader van het stel. Het komt erop neer dat ze het opneemt voor haar vader, Freddy, Trumps oudere broer die het slachtoffer is geworden van zijn tirannieke vader die Mary omschrijft als een sociopaat.*) En passant deelt Donald ook in die diagnose.
Nog één keer 1913
Boekbespreking door Sante Brun
ls je dit hebt gelezen en daarna het boek zelf, dan kijk je verrast op bij de aankondiging van een vervolg. De titel zou je kunnen opvatten als een waarschuwing: 1913 – Was ich unbedingt noch erzählen wollte. Florian Illies heeft de verleiding niet kunnen weerstaan het succes van zijn boek 1913 nog eens wat verder uit te melken, denk je meteen; we zien dan opnieuw die hele parade van voornamelijk Duitse en Oostenrijkse kunstenaars (hoewel Picasso, Kafka en Marcel Proust etc niet mankeren) die allemaal een beetje geschift of minstens gewoon krankzinnig zijn, en die we kennen uit 1913
Liefde, ziekte en dood in Venetië
Sante Brun
f en toe moet je een geadoreerde, geïdealiseerde film nog eens terugzien. Zoals de veel bekroonde en zeer geroemde verfilming van de hand van de ook al aanbeden filmregisseur Luchino Visconti van het boek Der Tod in Venedig van Thomas Mann. Over dat boek zelf, dat gaat over de laatste dagen van de componist Gustav von Aschenbach, is ook al het nodige te vertellen – bijvoorbeeld dat het gaat over Gustav Mahler, de Duitse componist uit wiens werk een groot deel van de filmmuziek in Morto a Venezia, of eigenlijk Death in Venice (het origineel is Engelstalig) is geput, en waarvan het adagietto uit de Vijfde Symfonie al bijna een populair deuntje is geworden.
Alleen: als Venetië-liefhebber heb ik, nadat ik de film in de oorspronkelijke Engelstalige versie in 1974 had gezien, me aanvankelijk heel lang vergenoegd met de fragmenten die op Youtube te zien zijn. Vorig jaar kocht ik eindelijk de dvd, maar ben dezer dagen pas gekomen tot een vertoning op mijn eigen pc. Ditmaal in het Italiaans nagesynchroniseerd, in grote delen nagenoeg onverstaanbaar, maar gelukkig met Nederlandse ondertiteling. Read the rest of this entry »
Paul Theroux wordt Kameraad Schrijver
Boekbespreking door Sante Brun
at is nog eens echt ouderwets reisboek. Ouderwets in positieve zin bedoeld, haast ik me daar aan toe te voegen. Een van de belangrijke kenmerken van een goed reisboek: de reiziger kan het reizen niet laten.
Het dorpshuis in de geheime stad der Zapatistas, Coventic, Mexico.
Ik heb het nu over zo’n boek, van een schrijver die een halve bibliotheek reisboeken op zijn naam heeft staan: Paul Theroux, en dit nieuwste boek is getiteld On the Plain of Snakes, ‘Op de Vlakte der Slangen’, wat weer de vertaling is van de naam van de streek in de oeroude taal; het is eigenlijk de vertaling van een woord dat in het Spaans caracol luidt, slakkenhuis, en het is de naam voor een dorp, een nederzetting.
Italië moet verder zonder Montalbano
Boekbespreking door Sante Brun
e laatste jaren heb ik driemaal veel te vroeg afscheid genomen van een geliefde auteur. Daar was uiteraard Philip Roth, die na zijn ‘verscheiden’ op deze pagina alsnog drie boeken schreef, daar was Paul Theroux, die echt zelf had gezworen van het reisschrijven af te zijn maar die daarna een indrukwekkend boek over het Diepe Zuiden van de VS schreef en wiens verslag van een reis door Mexico al een paar weken op mijn nachtkastje bivakkeert.
En dan was er natuurlijk Andrea Camilleri; bij het verschijnen van zijn 22ste Montalbano veronderstelde ik dat het zijn laatste was, of eigenlijk op een na laatste want ik citeerde op 2 augustus 2014 Wikipedia.it, waar Camilleri zegt: ‘Ik heb Riccardino ingeleverd bij de uitgever op voorwaarde dat het pas wordt gepubliceerd als mijn alzheimer onomkeerbaar is geworden. Maar intussen zal ik, met mijn wilskracht en vastbeslotenheid nog intact, me blijven vermaken met het bedenken van nieuwe verhalen.’
Ademloos schrijven, voor de angst uit
Sante Brun
 aarten Biesheuvel is dood en dat is een slag voor mij, hoewel het voor hem een opluchting moet zijn geweest. Hij was 79 toen zijn vrouw, zijn steun en toeverlaat Eva Gütlich overleed, Maarten volstrekt hulpeloos achterlatend. Hij was ook nog eens bijna 81, een leeftijd waarvan ik kan meepraten, uit eigen ervaring. |
 Mijn boekenkast, afdeling Biesheuvel |
Een wonderlijk werkje uit 1923
Boekbespreking door Sante Brun
oe 
het boek ooit zelfs maar uitgegeven is kunnen worden is mij eerlijk gezegd een raadsel. En niet in smoezelig eigen beheer of zo, maar bij een ook in 1923 gerenommeerde uitgeverij, J.M. Meulenhoff, en als product van een vruchtbaar schrijverschap. Ik heb het over Een huwelijk in het jaar 2020 van de hand van Maurits Wagenvoort en het is me onder ogen gekomen omdat het begin dit jaar na 97 jaar een tweede druk mocht beleven in de reeks Klassieken van L.J. Veen, waarin bijvoorbeeld veel van het werk van Joseph Roth, Madame Bovary van Gustave Flaubert en Eline Vere van Louis Couperus.
Radetzkymars als treurmuziek voor een tijdperk
Boekbespreking door Sante Brun
ijdens 
het lezen van dit boek heb ik hem enkele keren gedraaid: de Radetzkymars, zoals uitgevoerd door de Wiener Philharmoniker op Nieuwsjaarsdag – een teken dat de K und K Oostenrijks-Hongaarse monarchie weliswaar dood is, maar het heimwee ernaar springlevend, vleesgeworden in het gedweeë Weense Spitzbürgertum, dat braaf klapt op het trage ritme van de beroemde mars van Johan Strauss Vater.
En het leeft, of leefde, niet alleen in Oostenrijk; in 1980 bezocht ik de grensstad Sopron in Hongarije, waar de stadsgids trots vermeldde dat het Kaiserlich & Königliches Reich weliswaar formeel niet meer bestond, maar dat Hongarije, uiteraard als grap, maar toch, er iets op gevonden had. Nog steeds K und K, maar nu in de betekenis van Kommunistisch und Kapitalistisch. (En vooral nationalistisch, zoals wij inmiddels weten.) Read the rest of this entry »
‘Voor de koffie koud wordt’
Boekbespreking door Sante Brun
ij mijzelf bespeur 
ik een toenemende belangstelling voor de Japanse literatuur. Dat begon vele jaren geleden met de roman Stille sneeuwval van Junichiro Tanizaki. Op zich een vrij conventionele roman over het wedervaren van een Japanse familie voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zoals je opmerkt was dat boek in Nederlandse vertaling beschikbaar. Dat is lang niet altijd het geval – uiteraard wel met Haruki Murakami, een vruchtbare schrijver die bepaald géén conventionele romans schrijft, maar diepzinnige boeken vol wonderlijke verschijnselen, die niettemin perfect passen bij Japan, dat geheimzinnige, ondoorgrondelijke eilandenrijk in het Verre Oosten.