ls een post op deze site begint met wat in de typografie heet een initiaal, zoals de A hier, bevat zij een mening of interpretatie van de schrijver.
Archief van de rubriek ‘Boeken’
Van Grunberg zijn we nog niet af
september 28th, 2021 | 
Author: Boekbespreking door Sante Brun
lke keer – zo eens 
in de twee jaar – word ik weer verrast door ‘de nieuwe Grunberg’. Volgens mijn beperkte brein springt hij zonder veel lijn van het ene onderwerp naar het andere, en zorgt meteen ook dat stijl en dictie weer zijn veranderd, meestal ook verbeterd. Maar helemaal (op die manier) snappen doe ik geen enkel boek. En dit dus ook niet. Als ik dat al zou willen.
Ik zie het ook weer bij de roman De dood in Taormina. Ik zie het ook bij andere besprekers van het boek, die allemaal grijpen naar het stijlmiddel ‘de kunstenaar heeft eigenlijk bedoeld…’.
Posted in 
Nauwelijks iets meemaken
Boekbespreking door Sante Brun
e hebt 
van die mensen die voor hun vakantie naar een in de Atlantische Oceaan gelegen eiland vliegen, dat ooit is ontstaan door vulkanische activiteit en die, als die vulkaan dan na vijftig jaar weer eens uitbarst, zich bij de reisorganisatie beklagen dat hun vakantie aldus verpest is en dat ze naar huis willen.
Dat ze zojuist, zonder bijbetaling, de spectaculairste vakantiegebeurtenis van hun leven hebben meegemaakt, iets waar veel mensen hun hele leven, al dan niet bewust, naar hebben uitgekeken, dat dringt blijkbaar niet tot ze door. Ikzelf raakte al opgewonden bij de tekst in Mexicaanse hotelliften: ‘Bij aardbeving en brand lift niet gebruiken’.
Zo heeft iedereen wel eens iets.
Bekentenissen in Ierse kroegen
Boekbespreking door Sante Brun
isschien is Ulysses 
van James Joyce inmiddels wel een genre op zich geworden – een etmaal in het leven van één hoofdpersoon, al is dat natuurlijk een behoorlijke kale omschrijving – maar hoe dan ook: om vast te stellen of dat werkelijk zo is heb ik gewoon te weinig gelezen. De omschrijving die ik daarnet gaf kan trouwens slaan op enkele recente uitgaven als Kwaadschiks van A,F.Th. van der Heijden en op Ik ben er niet van Lize Spit.
Maar als, dan voldoet Love, het nieuwste boek van de Ierse schrijver Roddy Doyle, in ieder geval aan dat criterium (al is het etmaal gekrompen tot tien uren) en het voldoet aan nog een aantal aspecten van Ulysses meer: het speelt zich af in Dublin en het behelst een relaas van een kroegentocht door twee echte Dubliners, Joe en David, die in die tien uur meerdere keren dronken en weer nuchter worden, zoals het hoort. En in een fenomenale dialoog hun niet altijd even florissant verlopen huwelijks- en liefdesleven bespreken. En over hun filosofische kijk op leven en dood, want is dat is in Ierse setting ook essentieel.
Mens wordt ooit onsterfelijk (maar wij dus niet)
Boekbespreking door Sante Brun
edereen slikt wel eens een pilletje. Ik bedoel die pilletjes die je bij de drogist krijgt, pilletjes die je geen geneesmiddel mag noemen maar voedingssupplement. Vitamines, mineralen. Sommige mensen, ik bijvoorbeeld, kijken af en toe een beetje argwanend naar de bijwerkingen van die producten, het internet staat er vol mee. Zo ben ik onlangs gestopt met vitamine B12, omdat uit een bloedonderzoek (voor een ander doel) bleek dat ik daar veel te veel van in het bloed had. Maar verder denkt de hypochonder: baat het niet het schaadt ook niet. Wat zeg ik? Ik meen te weten dat het feit dat ik sinds jaar en dag dagelijks 75 microgram Vitamine D tot mij neem mij grotendeels, niet helemaal, beschermd heeft tegen Covid 19.
‘Der Vulkan’: grootse roman over ballingschap
Boekbespreking door Sante Brun
aarom blijven we toch steeds de allernieuwste romans aanschaffen, die we voor een belangrijk deel zuchtend halfgelezen wegleggen – wat een waardeloos boek – ?, terwijl, laten we zeggen: uit de laatste 150 jaar – talloze grootse romans ongelezen blijven.
Zo kwam ik in een grote ramsjbak bij de Mayersche Buchhandlung in Aken de roman Der Vulkan van Klaus Mann tegen (Ik kan het niet laten: perfect gebonden boek van 650 pagina’s voor 6 euro 50, de eerste Nederlandse vertaling uit 2018 kost 26 euro). Terwijl de eerste druk toch in 1939 uitkwam bij… Uitgeverij Querido in Amsterdam, die een afdeling had – Querido Verlag – die gespecialiseerd was in Duitstalige uitgaven die onder het naziregime niet in Duitsland uitgegeven konden worden.
Nogmaals Berlijn versus de DDR
Boekbespreking door Sante Brun
ien jaar deed de Duitse schrijfster Juli Zeh over haar magnum opus, Unterleuten, en haar succes was groot en terecht. In Duitsland heerste in 2010, het jaar waarin het boek speelt, een tweespalt die je rustig uniek mag noemen: de moderne metropool Berlijn, die in alle positieve en negatieve ontwikkelingen van de 21ste eeuw meedraait, tegenover het omringende gebied dat als het ware in 1945 is stil blijven staan en sindsdien alleen maar achteruit is gekacheld.
A.F.Th. begrijpt de vrouwen misschien toch niet
Boekbespreking door Sante Brun
e discussie is, voor zover ik er
kennis van heb kunnen nemen, al een beetje geluwd. Ik bedoel de discussie over de vraag of een auteur met de statuur (en de gestalte) van Adri van der Heijden, pardon: A.F.Th. in staat moet worden geacht de liefde tussen twee vrouwen op geloofwaardige wijze in een roman gestalte te geven. Opgelucht kan ik melden dat ik het ook ex libris niet weet, hoewel het volgens mijn water misschien wel gewoon echte liefde kan zijn, en daar heb ik dan weer wel enige ervaring in. Adri maakt het zich niet eens erg gemakkelijk; de vrouwen in zijn nieuwste roman Stemvorken zijn niet lesbisch van huis uit, zijn halverwege de veertig en ze hebben allebei met dezelfde man een min of meer lange ook seksueel getinte relatie.
Topjournalistiek: ‘Liever dier dan mens’
ver onderzoeksjournalistiek praat ik liever niet, want als het goed is dan is journalistiek per definitie onderzoekend. Topjournalistiek kan volgens deze redenering wel en daarvan is het boek Liever dier dan mens (ondertitel: Een overlevingsverhaal) van de journalist Pieter van Os de vrucht. Hij sprak vaak en langdurig met de in Polen geboren joodse 90-jarige Mala Rivka Kizel in Amstelveen (daar beland doordat haar inmiddels overleden man employé was bij El Al) en diepte haar overlevingsverhaal uit al reizend door Oost-Europa en naar Israel, tevens speurend in archieven en in vaak recent geproduceerde documentatie. Een mooi en helder geschreven verhaal. Topjournalistiek dus.
Een jonge vrouw, in te grote schoenen tuurt vlak na de oorlog over wat rest van het getto van Warschau ->
Heksen bestaan niet en zijn van alle tijden
Boekbespreking door Sante Brun
elijk heeft ze, Susan Smit: heksenjacht is van alle tijden. Je hoeft maar een korte blik te werpen op de krochten van de asociale media en je komt meteen gloeiendhete vrouwenhaat tegen: Het noemen van de namen Femke Halsema en Sigrid Kaag is voldoende om te begrijpen waar het om gaat. De vrouwenhaters worden aangevoerd door bijvoorbeeld Arthur van Amerongen vanuit zijn Huize Vischlucht in de Portugese Algarve, en als hij weer eens hashtag Kaag aanboort krijgt hij onmiddellijk bijval van een paar honderd meest anonieme mannen én vrouwen en het duurt niet lang of het woord ‘heks’ valt dan. Het ligt in die twee gevallen trouwens gecompliceerd: in beide genoemde gevallen gaat het niet alleen om de zelfstandigheid, hun superieure taalgebruik en hun zuurheid maar ook omdat de twee de roep hebben ‘links’ te zijn; beide vrouwen hebben ook nog een echtgenoot ‘van kleur’, en dan mag kennelijk het hek van de dam.
Kan een chimpansee een mens worden?
Boekbespreking door Sante Brun
eer dan enige andere Amerikaanse auteur is het Thomas Coraghessan Boyle die de vinger houdt aan de pols van de Amerikaanse samenleving en met enige gretigheid de krenten uit die pap haalt. Met name zijn romans over Kellogg (van de corn flakes), McCormick (landbouwmachines, zaden) Frank Lloyd Wright (architect), Kinsey (psycholoog) en Timothy Leary (LSD) zijn voorbeelden van een moderne manier van literatuur bedrijven – de boeken berusten op fantasie, maar bijna niets ervan is verzonnen.
Ook de teloorgang van het milieu, het klimaat en migratie zijn geregeld onderwerpen van zijn boeken. En een door mij zeer gewaardeerde categorie zijn twee hilarische romans: Budding Prospects, over twee mannen die denken even snel rijk te worden door wiet aan te planten en Drop City, waarin de periode van de hippie-communes te kijk wordt gezet.
Read the rest of this entry »
W. van Oranje, geen voetnoot in wereldhistorie
Uit De Habsburgers valt veel te leren, zoals dat de Eerste Wereldoorlog eigenlijk de Tweede was
ij leeft in de hoofden voort als de Vader des Vaderlands, maar dat leerden we dan ook uit de vaderlandse geschiedenis. In de wereldgeschiedenis is Willem van Oranje nog geen voetnoot. Hij was één van de koningen en politieke leiders die om wat voor reden dan ook uit de weg moest worden geruimd. Dat concludeer ik uit De Habsburgers, opkomst en ondergang van een wereldmacht, van de Britse historicus Martyn Rady.
De waarde van zo’n boek, in dit geval meer dan 400 bladzijden, wordt doorgaans bepaald door zijn onthullende werking, de mate waarin het onderwerp ‘tot op het bot’ is uitgezocht. Nou, uit ‘De Habsburgers’ valt heel wat te leren, niet in het minst van bijzonderheden die ons een beter inzicht verschaffen over het heden en dan vooral dat van Europa. Over het nut van ‘geschiedenis’ gesproken. En van lezen natuurlijk.
Weg met de ‘sociale media’
Boekbespreking door Sante Brun
aar om nou het Boekenweekgeschenk ‘Wat wij zagen’ af te doen als een ‘niemendalletje’, dat gaat wel erg ver.
Om te beginnen: ik mag die ietwat vlakke, immer berustende toon van Hanna Bervoets wel, en die past ook goed bij het onderwerp: het leven van mensen voor wie het er in ons moderne tijdvak niks anders op zit om een karig betaald en vooral tijdelijk baantje te nemen waarin je saai en eentonig werk doet, onder grote druk staat en permanent in de gaten wordt gehouden.
Kayleigh, de ik-figuur in het boek is dolblij dat ze een baantje heeft gevonden dat iets meer betaalt dan het minimumloon, al is het nog niet erg veel. Ze gaat van een soort klantenservice (die vaak neerkomt op klanten afpoeieren, binnen twee minuten liefst) naar iets nieuws. Read the rest of this entry »
Hoe goed is de pianist?
Boekbespreking door Sante Brun
e 
laatste dagen heb ik zo nu en dan mijn gedachten laten gaan over de vraag: heeft Heerlen wel eens een groot schrijver voortgebracht? Maat net zo min als deze grote voormalige mijnstad ooit zelfs maar in de buurt is geweest van een belangrijke voetbalclub (correct me if I’m wrong) is er op literair gebied niemand binnen de grenzen van de stad geboren, laat staan opgegroeid, die kan of kon terugwijzen op een oeuvre van enige betekenis.
Ik dacht daarover na omdat ik sinds enkele weken bekend ben met een schrijver die wel degelijk kan of kon (want hij is dood) bogen op een oeuvre van betekenis – in een van zijn boeken staat een lijst met ongeveer vijftig werken, me dunkt.
Thomas Bernhard->
Wij allen zijn wel eens Oblomov
eel mensen
weten van het bestaan van een boek genaamd Oblomov, van de Russische schrijver Ivan Gontsjarev, verschenen in 1861. Daaruit is het beeld ontstaan dat Oblomov een enorme luiaard is, die vrijwel altijd in bed ligt. Daarentegen merkt kenner van de Russische taal en cultuur Karel van het Reve op, dat Oblomov niet zozeer lui is, maar, interessanter, ’een grote weerzin [voelt] als van hem verwacht wordt zich druk te maken over de dingen waar iedereen zich druk over maakt.’
Het misverstand is hardnekkig omdat niet zoveel Nederlanders het boek daadwerkelijk hebben gelezen, terwijl het toch driemaal in het Nederlands is vertaald.
De verrassende familie van Philip Dröge
Boekbespreking door Sante Brun
et 
is alweer meer dan veertig jaar geleden dat ik twee retourtickets Amsterdam-Jakarta kocht bij Singapore Airways en met mijn echtgenote op eigen houtje een tripje over Java en Bali maakte, waarbij we enkele plaatsen aandeden waar mensen wegkwijnden nadat was gebleken dat ze ooit hoopvol de nationaliteit – warga negara – van hun geboorteland hadden aangenomen, maar onverminderd vuile Belanda’s waren gebleven en christenhonden, en zodoende in uitzichtloze kampongs waren aanbeland. Onderwijl had Nederland genoeg van die zeurpieten die spijt hadden gekregen van hun keuze, ‘maar dat had je dan maar eerder moeten bedenken’.
Wat een psychose kan aanrichten – Lize Spit
Boekbespreking door Sante Brun
e ‘truc’ waarmee Lize Spit haar nieuwe roman Ik ben er niet ongemeen spannend maakt, is eigenlijk heel eenvoudig: net als in Het Smelt weet ze – soms schijnbaar onnozel babbelend – de spanning op te voeren tot laatste twee pagina’s van het boek. In het geval van Ik ben er niet, een pil van bijna 600 bladzijden, doet ze dat door eenvoudigweg het laatste hoofdstuk op een (overigens wel heel geraffineerde manier) in stukjes te knippen en af te wisselen met de hoofdstukken die de verzameltitel wat vooraf ging zouden kunnen krijgen.
Sommige critici hebben wel gezegd dat het boek wel wat minder omvangrijk had kunnen zijn, maar daar ben ik niet mee eens. Het minutieuze uitpluizen van de eigen en andermans karaktertrekken (en van andermans navel) vormt een essentieel onderdeel van het boek.
Doe mij maar een boek met plaatjes
Boekbespreking door Sante Brun
awel, ik heb Het Bureau uitgelezen, 5500 pagina’s, ik heb Ulysses uitgelezen, 1000 pagina’s, ik heb A Suitable Boy uitgelezen, 1600 pagina’s – dus je zou het niet zeggen na al die pagina’s zonder één plaatje: maar ik ben gek op boeken mét plaatjes. Ik ben begonnen met Bulletje en Bonestaak in Het Vrije Volk en vanaf 1946 heb ik een abonnement gehad op Robbedoes. En van die Robbedoezen heb ik er nogal wat overgehouden en zo eens in de paar maanden wordt het me weer te machtig en neem ik er een ter hand. Of twee.
En dan ben ik nog een liefhebber van huizen vol uitpuilende boekenkasten – zoals mijn eigen huis.
Dan is er weinig meer voor nodig om te vallen voor het boek The Madman’s Library van Edward Brooke-Hitching.
Klara, de Kunstmatige Vriendin
Boekbespreking door Sante Brun
e situatie is als volgt: Chrissie is een 
gescheiden vrouw. Haar oudste dochter Sal is onder geheimzinnige omstandigheden overleden; ze woont met haar andere dochter Josie ergens op het Amerikaanse platteland, heeft een huishoudster die Melania Housekeeper wordt genoemd; in de buurt woont Miss Helen, een ietwat excentrieke type, ook gescheiden, met een zoon genaamd Rick met wie Josie bevriend is. Josie lijdt aan een geheimzinnige ziekte, net als Sal.
Ik las het zojuist uitgekomen boek Klara and the Sun, het eerste ‘levensteken’ dat Kazuo Ishiguro geeft nadat hij in 2017 de Nobelprijs voor Literatuur won. En om met de deur in huis te vallen: ik weet niet hoe het komt, maar bij het lezen van dit boek moest ik geregeld denken aan de werken van Haruki Murakami. (Maar dat gebeurt me tegenwoordig bij meer schrijvers.)
Nederland, bruut racistisch en kolonialistisch
Boekbespreking door Sante Brun
ersoonlijk 
had ik even de neiging te roepen: doe geen moeite, dat weten we allemaal al. Dat was toen het boek ‘Revolusi’ van David van Reybrouck werd aangekondigd. En de bibliografie achterin het boek geeft me daar volledig gelijk in: er is al het een en ander geschreven over Indonesië in de afgelopen vijfhonderd jaar en meer in het bijzonder in de afgelopen 75 jaar. Ik trap daarmee een enorme open deur in.
Maar ik had het boek van Van Reybrouck niet willen missen, omdat het ondanks alles dat al geschreven is, uniek blijft, met zijn titel – een van de vele woorden die in het Bahasa Indonesia zijn achtergebleven en een fonetische schrijfwijze van Nederlandse woorden behelzen – zoals bijvoorbeeld ook ‘polisi’.
Eindelijk gelezen: Madame Bovary
Boekbespreking door Sante Brun
oe lang heeft het niet geduurd: dat ik op veilige afstand heendraaide om Madame Bovary, de roman die Gustave Flaubert onsterfelijk maakte. Want wat zou dat kunnen zijn, een boek over een vrouw in de eerste helft van de negentiende eeuw, de nadagen van de romantiek – diepzinnige graafwerk naar de psyche van de vrouw uit de romantitel, eindeloze reeksen bijvoeglijke naamwoorden, onbegrijpelijke, want inmiddels totaal achterhaalde verhoudingen in een maatschappij die wij ons vrijwel niet meer kunnen voorstellen, een maatschappij in een wereld zonder communicatiemiddelen, zonder één meter asfaltweg, een wereld vol armoedzaaiers onder de knoet van afzichtelijk rijke grootgrondbezitters?
En dan ook nog een boek in het Frans, een taal waarvan ik de grondbeginselen op de hbs heb geleerd, waar ik keurig een rij boeken in heb gelezen, maar die me inmiddels grotendeels ontschoten is.