hhBest – Sinds 1996

Filmbespreking door Sante Brun

Regisseur Maria Peters kan een schitterende film maken. Sonny Boy is dat ook geworden. En Ricky Koole is wat mij betreft in één klap de beste filmactrice die we in Nederland hebben.

Je hoort wel eens klagen dat de film heel anders is dan het boek – ik denk, maar dit terzijde, dat een film op zich al iets heel anders is dan een boek. Maar wanneer een filmmaker zich al te sterk aan het boek vasthoudt, dan is het weer niet goed. Zoals in het geval van Sonny Boy.

Waar gaat die film eigenlijk over? Over de botte rassendiscriminatie in het Nederland van de twintigste eeuw die naadloos overgaat in het fascisme van de jaren dertig en eindigt in de Duitse concentratiekampen? Over de behandeling die een getrouwde vrouw ten deel viel in die tijd als zij met haar kinderen haar vreemdgaande echtgenoot verlaat en een relatie begint met een zwarte man? Of over een zwart kind dat door ingewikkellde omstandigheden wees wordt? Over de schrijnende armoede in die tijd, over wat de Joden werd aangedaan en mensen die onderduikers verborgen?

Dat zijn onderwerpen voor minstens drie films, maar omdat schrijfsterAnnejet van der Zijl in haar historisch werk Sonny Boy nu eenmaal al die elementen nodig had voor een verantwoord boek, heeft regisseur Maria Peters zich gedwongen gevoeld al die elementen een gelijke plaats te geven in de film waardoor het resultaat nogal voortkabbelt, geen naar de climax groeiende structuur heeft.

Voordeel daarvan is weer, dat je zelf mag kiezen. Voor mij gaat het waargebeurde verhaal over een onmogelijke liefde, tussen een min of meer uitgestoten vrouw van 37, Rika van der Lans (gespeeld door Ricky Koole) met vier kinderen en haar 21-jarige, uit Suriname afkomstige zwarte kostganger Waldemar Nods (gespeeld door Sergio Hasselbaink). De geschiedenis speelt zich af tussen 1929 en 1945 en om het drama volledig tot zijn recht te laten komen hadden wellicht de Paul Verhoeven-achtige wreedheidsscènes van SS-ers (wat je al lang weet hoef je niet nog eens onder de neus gewreven te krijgen) beter weggelaten kunnen worden, net zo goed als de ondergang van het Duitse passagiersschip de Cap Arcona, waarbij Waldemar Nods is omgekomen.

De film wordt bijeengehouden door twee zinnetjes: ‘Het water is mijn vriend’, het motto van Waldemar, en ‘Ieder mens heeft recht op een dak boven zijn hoofd’ van Ricky en die twee zinnen houden het hele verhaal in al zijn delen toch bij elkaar.

Intiem zonder seks

Maar genoeg gezeurd. Regisseur Maria Peters kan namelijk wel een schitterende film maken – Sonny Boy is dat ook geworden. De productie faalt op een paar kleine puntjes: ik zag bijvoorbeeld types vliegtuigen en auto’s die in die tijd nog niet bestonden (Volvo verhuiswagen uit 1962). Maar wat een schitterende, ik had bijna gezegd: onhollandse fotografie, waarbij de massascènes in concentratiekampen en het bombardement van de Cap Arcona eruit springen. Maar ook de zorgvuldige keuze van Haagse straten en buurten, de bijna op de huid gefilmde intieme scènes tussen Rika en Waldemar, (géén seks!) tussen Rika en de kinderen, tussen Waldemar en zijn uit hun relatie geboren zoon Waldy, bijgenaamd Sonny Boy. Prachtig, de sfeer in het danscafé annex pension van de Jood Sam in Scheveningen (zagen we Frits Lambrechts nog eens terug) waar Rika en Waldemar wonen en werken en in de oorlog Joden laten onderduiken en uiteindelijk verraden en gepakt worden en hun ondergang tegemoet gaan, smartelijk van elkaar en van Sonny Boy gescheiden.

Let ook op de zeer geraffineerde manier waarop de film langzaam van vrolijk en warmgekleurd steeds grauwer en killer wordt, dat is wel een sterk punt van de film, waarmee de klassieke eenheid van tijd, plaats en handeling behoorlijk gered wordt. En ik moet ook nog melding maken van de schitterende muziek van Henny Vrienten.

Ricky Koole is wat mij betreft in één klap de beste filmactrice die we in Nederland hebben, ze speelt de toch niet eenvoudige rol niet alleen heel naturel maar ook nog eens honderd procent geloofwaardig.

Schitterende film, echt waar.