hhBest – Sinds 1996

Boekbespreking door Sante Brun

Wat je in ieder geval niet kunt beweren is dat Leon de Winter het zich gemakkelijk heeft gemaakt. Zijn boek heet VSV, om onnaspeurlijke redenen genoemd naar de basisschool (hij schrijft hardnekkig ‘lagere school’) waar de zoon van zijn vriendin op zit en die voluit Vondel School Vereeniging heet. De school is de locatie waar zich de dramatische ontknoping afspeelt van een Hollands-Marokkaans drama – de scène doet trouwens sterk denken, en De Winter verhult dat ook niet, aan de aanslag op een school inBeslan in Noord-Ossetië in 2004. Alleen letten ze in Amsterdam beter op kinderen.

Als je een korte inhoud wilt geven van VSV heb je meteen een probleem: waar te beginnen? Misschien met een uiteenzetting van de relaties tussen Piet Hein Donner, Theo van Gogh, Bram Moszkowicz, Leon de Winter, Eva Jinek, Mohammed Bouyeri, Jessica Durlacher, Job Cohen, Geert Wilders en fictieve figuren als Max Kohn, halfbroer van een van de genoemde personen, Sonja Verstraete, moeder van Nathan, zoon van Kohn, beroepsmoordenaar Kicham Ouaziz en zijn zoon Salheddine en de geile Franciscaner pater Jimmy Davis, al dood bij het begin maar leverancier van het nieuwe hart van een van genoemde personen. De ondertitel van het boek zegt al iets over de relaties tussen die mensen: ‘Daden van onbaatzuchtigheid’.

Beschermengel

Het verhaal speelt zich af aan het eind van 2011, en Theo van Gogh is dan net zeven jaar dood – maar zijn ontlichaamde hoofd heeft net, verblijvend in de intake-afdeling van de hemel, een opleiding tot beschermengel afgerond, waarbij hij door Jimmy begeleid werd. Hij speelt dan ook een cruciale rol in de afloop van het verhaal.

Het boek bestaat uit een groot aantal hoofdstukken waarin iedere keer een van genoemde personen zijn of haar visie geeft op het verloop der dingen.

Dan toch, kort, het verhaal. In Amsterdam speelt een team van in totaal achttien Marokkaanse jongens opvallend goed voetbal. Ze worden getraind door Salheddine, die er een bepaald doel mee heeft, namelijk het leren van discipline die nodig is voor de spectaculaire aanslagen die hij in gedachte heeft. Op de eerste dag van de ‘actie’ rijdt Sally met enkele kompanen een met zware explosieven volgeladen busje de parkeergarage van de Stopera in Amsterdam in en laten het daar ontploffen. Kort daarna zien andere leden van de groep kans een Turks vliegtuig te kapen op Schiphol. Ze eisen de vrijlating van de beroepsmoordenaar en van… Mohammed Bouyeri, de man die Theo van Gogh vermoordde. Dat lukt ook, maar de derde fase van het plan – nou ja, laat ik ook niet de spanning wegnemen, want een thriller, dat is het boek wel degelijk.

Dat is bovendien meer de achtergrond dan het verhaal zelf. Minutieus beschrijft De Winter de ontwikkeling van de verbanden tussen de hoofdpersonen, de psychologische aspecten van aanslag en gijzeling en dat dan weer tegen de achtergrond van de min of meer gecompliceerde relaties die tussen de hoofdrolspelers bestaan.

Hobbelige weg

De Winter is voorwaar geen groot stilist, het boek is een ietwat hobbelige weg naar het einde. Maar het verhaal komt daardoor niet in gevaar. Je zou kunnen  opmerken dat de aanwezigheid van Job Cohen er nauwelijks toe doet en zo zijn er wel meer losse eindjes. Verder: in november zijn er geen vliegen meer die rond vuilnisbakken vliegen en zie je ook niemand ontspannen op een terras de krant lezen. Maar ook dat verhindert niet dat je, met name als de gebeurtenissen vaart krijgen, het boek nauwelijks kunt wegleggen.

Ik ken wel mensen die niks van De Winter willen lezen omdat hij een rabiate rechtse bal is met vooral een extremistische kijk op het recht van Israël om op te treden tegen de Palestijnen. Hier en daar in het verhaal duikt die mening ook op – De Winter treedt zelf immers actief op in het verhaal. Maar ik zou die kennissen toch aanraden: als je een weekendje over hebt voor een smakelijke thriller, dan is VSV geen slechte keus.