hhBest – Sinds 1996

Sante Brun

n oktober 1956 komen studenten in een klas van een gymnasium in Oost-Berlijn, er in een West-Berlijns bioscoopjournaal (ze hadden toestemming om naar het graf van een grootvader te gaan), achter dat in Hongarije een opstand aan de gang is tegen de Russische overheersing van het land. Op het impulsieve voorstel van een van hen besluiten de leerlingen tijdens de eerstvolgende les twee minuten stilte in acht te nemen ter ondersteuning van de opstandelingen in Boedapest.

Al heel snel loopt de situatie uit de hand wanneer de schoolleiding er achter komt wat er in de klas speelt. Tot en met de minister van onderwijs komt er aan te pas om de leerlingen onder druk te zetten om elkaar te verraden, waarbij ook dreigementen tegen familie en vrienden niet geschuwd worden.

Dit waargebeurde verhaal is onderwerp van een spannende film, genaamd Das schweigende Klassenzimmer, op basis van het gelijknamige boek van Dietrich Garstka.

De West-Duitse regisseur, Lars Kraume had duidelijk ook de bedoeling die ‘Ossies’ aan de kaak te stellen die in hun Ostalgie zich nogal eens laten ontvallen ‘dat het daarginds niet allemaal zo slecht was’. Als je de leraren en directie van de school hebt gezien, sommige met een roetzwart verleden in nazi-Duitsland, ouders die, terecht vermoedelijk, vreesden voor de gevolgen voor zichzelf en hun gezin van de zo onschuldig begonnen actie van hun kinderen die niet zo vanzelfsprekend als zijzelf zich geschikt hebben in de DDR, dan weet je het ook – als je het nog niet wist.

Het kazernegebrul waarmee geprobeerd wordt de jongelui murw te slaan, en op het laatst onderwijsinspecteur Frau Kessler, door Jördis Triebel neergezet als een onvervalste ijskoude bewaakster uit een vernietigingskamp, die de meisjes en jongens uit de klas een voor een onder een afzichtelijke druk zet om te bekennen en te verraden.

De Muur was er toen nog niet en er was een mogelijkheid naar West-Duitsland te vluchten. Of dat lukt? Ga deze film nog eens zien. Stuk voor stuk spelen de jonge acteurs perfect hun moeilijke rol. De enscenering is prachtig gedaan, de sfeer dreigend zoals je mag verwachten, de duisternis van de in vallende winter speelt een beslissende rol in het schier uitzichtloze drama.

Overigens is de titel voor Duitsers een duidelijk speling op de titel van een boek van Erich Kästner, Das fliegende Klassenzimmer. De verhalen lijken verder op maar enkele niet-essentiële punten op elkaar. Bijvoorbeeld dat Kästners boek ook gaat over een klas van een middelbare school, die inderdaad uiteindelijk een vliegreis maakt.