hhBest – Sinds 1996

Boekbespreking door Sante Brun

ls altijd heb ik voldoende te lezen, dus ik ploeg gestaag door. Sinds de jaarwisseling las ik de novelle (nou ja, toch dik 200 pagina’s) Widerfahrnis van Bodo Kirchhoff en heb net het eerste deel uit van Haruki Murakami’s De moord op Commendatore. Vanmorgen heb ik gedownload Fire and Fury over mijn favoriete gek Donald Duck in het Witte Huis, dus daar ben ik dan weer een poosje mee bezig.

Na het dichtslaan van Murakami’s boek dacht ik even: hoe heette die portretschilder, de ikfiguur van het boek ook weer? Want ik vergeet tegenwoordig veel namen. Ik weet inmiddels dat ik met net er naast denken de naam meestal snel terugbreng, maar dit geval kwam er niks.

Dus maar zoeken op internet. Waarna ik na het lezen van één alinea de oplossing vond: Murakami noemt nooit de naam van zijn ikfiguren. Nou heb ik lang niet alles van Murakami gelezen, te weten vijf, inclusief dit, dus dat was me niet eerder opgevallen. Ik zal wat uitvoeriger over dat boek schrijven als ik het tweede deel ook uit hebt – het komt deze week.

Ik kan trouwens alvast beetje de sfeer van het boek oproepen door het volgende detail: gistermiddag zat ik er in te lezen en luisterde intussen naar muziek op een internetzender in Los Angeles. En wel naar het album Solo Monk uit 1965 van de onvergetelijke pianist Thelonious Monk. Ik lees dan dat de ikfiguur op bezoek is bij een opdrachtgever die een LP opzet van… Thelonious Monk. Dat kan je alleen overkomen bij het lezen van een boek van Haruki Murakami.

Inmiddels heb ik nu tijd voor het boek van Michael Wolff, waarvan de sappigste details natuurlijk al uitgelekt zijn en dat de Grote Stuurman in het Witte Huis al heeft verleid tot de bekentenis dat hij een Stabiel Genie is. Dat ons dat nog niet was opgevallen neemt ons weer eens in voor de grote bescheidenheid waarmee Donald Trump zijn ambt uitoefent. Maar daarover later meer.

Blijft over Widerfahrnis van Bodo Kirchhoff, dat de Deutsche Buchpreis 2016 won.

Widerfahrnis betekent overigens gewoon ‘wedervaren’, in het Nederlands een ouderwets woord voor ‘relaas van ervaringen’ of zoiets. Als het een film was zou het een roadmovie zijn.

In prachtig ruisend voortvloeiend Duits ontvouwt zich het volgende: Reither (hij heeft nauwelijks een voornaam) is voormalig uitgever en boekhandelaar, voormalig omdat hij uitsluitend grote literatuur uitgaf en/of verkocht, en daar moet je in de eenentwintigste eeuw niet meer mee aankomen om de kost mee te verdienen.

Hij woont in een flatgebouw in een Zuid-Duitse stad waarin veel vrouwen wonen die boeken lezen en helaas, vindt Reither, ook vinden dat ze boeken kunnen schrijven. Een van die vrouwen, Leonie Palm, leidster van de boekenclub in de flat, belt op een avond bij Reither aan – hij ontdekt even later dat hij een boek van haar heeft uitgegeven, over de dood van haar dochter – het boek ligt toevallig op tafel, vol koffievlekken.

Leonie Palm is, net als Reither, eigenlijk een mislukte middenstander: tot voor kort had ze een hoedenwinkel, maar omdat het duurste voor haar nog niet goed genoeg was, had zij weinig omzet en heeft ze de zaak moeten sluiten.

Er ontstaat een wat haperend gesprek met wijn en veel sigaretten en tenslotte besluiten ze in haar oude cabriolet – hij heeft geen auto – naar een meer in het nabije Oostenrijk te rijden om de zonsopkomst te zien.

Maar het is er te koud en bovendien staan veel bergen de zonsopkomst in de weg en dus besluiten ze door te rijden. Het reisdoel wordt steeds verder opgeschoven en eindigt, na een rit langs de oostkust van Italië en door Calabrië, in de Siciliaanse stad Catania.

Daar komen de twee in contact met een meisje van een jaar of 14, kennelijk een kind van vluchtelingen – en van de leeftijd waarop de dochter van Leonie overleed. Het speelt zich allemaal af in de duistere, dreigende sfeer van de stad aan de voet van de vulkaan de Etna.

(Ik kan het niet laten: in Murakami’s boek speelt ook een meisje van die leeftijd een belangrijke rol).

Reither doet zijn best om zich van deze opdringerige bedelares te ontdoen, maar Leonie Palm daarentegen ziet dat geheel anders – en het is duidelijk waarom. Tegen zijn wil nemen ze het meisje mee – als ze instapt zegt Reither: ‘Vanaf nu zijn we strafbaar’.

Hoe het afloopt moet je zelf lezen.

Ik wil nog wel even wijzen op de sfeer die Reither oproept – bij het beschrijven van de gebeurtenissen moet hij soms woorden gebruiken waarvoor hij in zijn uitgeversleven boeken afkeurde – clichés, platitudes. Hij struikelt bijvoorbeeld over het probleem: is het ‘das Mädchen, es schweigt’, of das Mädchen, sie schweigt’? Hoe dan ook, wie geen Duits kan lezen (dat zou trouwens zonde zijn) kan terecht bij de Nederlandse vertaling.

Voorpagina hhBest