hhBest – Sinds 1996

Boekbespreking door Sante Brun ij hebben de Hoekse en Kabeljauwse twisten, maar dat is natuurlijk nooit echt wereldnieuws geweest. Bovendien vonden die plaats aan het eind van de Middeleeuwen in een dan nog obscuur moeras aan de Noordzee. Zoals gewoonlijk was het op de Britse Eilanden geheel andere koek, wat daar ook gebeurde: het had uiteindelijk beslissende gevolgen voor alles op die eilanden, en later op Europa en de hele wereld – ik bedoel de strijd tussen de Britten en de Saksen, rond de tijd van de Grote Volksverhuizing die het begin vormde, zou je kunnen zeggen van die Middeleeuwen.

De Britten (‘Britons’) waren zelf ook stammen die vanaf het vasteland van Europa Engeland waren binnengetrokken, maar daarna kwamen de Angelen en de Saksen die van Germaanse origine waren en de Britten, een Keltische stam, naar de westelijke en noordelijke uithoeken van vooral Engeland en Schotland dreven.

Wij leerden daar wel iets over op school, maar erg helder stond en staat ons dat allemaal niet voor ogen, zeker nu we geconfronteerd worden met belangrijker zaken, zoals het al of niet bestaan van Zwarte Piet en de huidskleur van Sinterklaas.

Het meest recente boek van Kazuo Ishiguro, de Britse romanschrijver die deze herfst de Nobelprijs voor literatuur ontving, heet The Buried Giant. Het is een virtuoze poging een soort sage te schrijven die zich afspeelt kort na de dood van de legendarische Koning Arthur, Keltisch van oorsprong, wiens bestaan sterk in twijfel wordt getrokken. Hij was de vreedzame held die enige tijd lang kans zou hebben gezien de opmars van de Angelsaksen tegen te houden en daarmee vooral een held onder de gemarginaliseerde Keltische stammen.

Hoe dan ook, in de tijd waarin het boek van Ishiguro speelt was er sprake van een deels gemengde bevolking, deels van een gebied waar Britse en Saksische dorpen elkaar afwisselden en elkaar soms wel eens naar het leven stonden. De vrede die Arthur had gebracht kwam daarbij steeds meer in gevaar. Want wat je vooral ervaart is een wereld waarin niemand bereid of in staat was orde en veiligheid te handhaven.

Sage

Dat het hier een sage betreft blijkt uit het feit dat een van de ridders van Arthur, Sir Gawain op zijn vermoeide strijdros Horace op weg is om de draak Querig, die de bewoners van de streek naar het leven zou staan, te doden. Dat is ook het plan van een bejaard echtpaar, Axl en Beatrice eigenlijk onderweg naar een dorp waar zij vermoeden dat hun verloren gewaande zoon er zich ophoudt. Zij hebben vernomen dat de permanente mist in het land, die hun geheugen ernstig heeft aangetast, uitgeademd wordt door Querig. En dan is er nog een Saksische strijder Wistan, ook met ditzelfde plan. Als de mist uiteindelijk optrekt herinnert iedereen zich dat de Britten en de Saksen ooit een bloedige oorlog tegen elkaar uitvochten – tel uit je winst. Want die oorlog begint van voren af aan.

Het is een ingewikkeld verhaal waarin de verhoudingen tussen de protagonisten minutieus worden ontrafeld, wisselende allianties een rol spelen en tevens een cruciale rol wordt gespeeld door een klooster vol monniken met stuk voor stuk eigen agenda’s, een hellehond en, zoals de titel van het boek wil, een begraven reus – en dan is er natuurlijk de veerman die steeds maar één persoon tegelijk naar een eiland weet te brengen en wellicht de dood is die de mensen van elkaar scheidt en naar de hel brengt. De hel is het eiland: er zijn daar duizenden mensen maar men is er alleen en ziet niemand.

Eigenlijk is het verhaal zelf van secundair belang, het is veel meer de manier waarop Ishiguro een sage schept in de merkwaardige gedragen taal die in de vijfde eeuw gehanteerd zou kunnen zijn; in feite voegt hij een verhaal toe aan de verhalen die al sinds eeuwen bestaan over de tijd van Koning Arthur en zijn edele ridders en kort daarna, zoals Beowulf.

Voor de Nederlandse lezer die de details van de vroege geschiedenis van de Britse Eilanden niet kent, is het allemaal nogal verwarrend en nauwelijks herkenbaar, zoals voor de gemiddelde Brit onze Hoekse en Kabeljauwse twisten zouden zijn.

Voor de Britse lezer heeft het boek nog een ietwat dubbele bodem, namelijk dat het Ishiguro is die dit verhaal schrijft over dit oer-Britse onderwerp, nota bene een immigrant. Hoewel hij natuurlijk pas vijf jaar was toen hij in Engeland terecht kwam en inmiddels tegen de pensioengerechtigde leeftijd loopt. Hij sluit daarbij aan op zijn andere boeken, die je ook zou kunnen zien als parodieën op geliefde Britse verhalen.

Het boek is vertaald als Vergeten Reus, een ietwat suffe titel.

Voorpagina hhBest