hhBest – Sinds 1996

Pleidooi voor een groot Eindhoven met deelgemeenten

Jan van Beerendonk

k had me voorgenomen nergens op te reageren. Ik dacht dat het niet passend is als een oud-politicus na zijn afscheid nog zijn mening gaat geven. Het huidige bestuur dient beslissingen te nemen zoals hem dat op dit moment goed dunkt. Bij de verkiezingen zien we dan wel wie de juiste en wie de minder juiste standpunten heeft ingenomen. Totdat een toevallig gesprek met Guido t’ Sas mij anders leerde inzien. Dus ventileer ik toch maar mijn mening over regiovorming en herindeling van gemeenten.

In zijn Blog geeft Guido t’ Sas zelf al aan in welke richting er gezocht zou moeten worden. Hij reageert daar op het standpunt van D66 dat de oplossing voor de problematiek in Zuid Oost Brabant verdere samenwerking zou zijn. Nu ben ik het met Guido eens dat dat een doodlopende weg is. Al meer dan een halve eeuw proberen we Zuid Oost Brabant met regionale samenwerking op de kaart te zetten. In allerlei vormen en maten. Vrijblijvend, minder vrijblijvend, bij wet en daarna weer vrijblijvend maar dan in afwachting van een stadsgewest dat er nooit kwam.

Regionale Samenwerking

Regionale samenwerking op wettelijke basis en verplichtend voor de gemeenten is in het Nederlandse staatsbestel een vreemde eend in de bijt. Het Nederlandse openbaar bestuur is opgebouwd volgens het Thorbeckemodel en verdeeld over Rijk, Provincie en Gemeente. Zo lopen ook de formele en informele overlegstructuren. Regio’s horen daar niet bij. Zelfs niet bij wet zo is gebleken. Zodra een regio te veel macht verwerft komt de provincie in opstand omdat men bang is dat er aan haar bestuursmandaat wordt geknaagd. Anderzijds beroepen de gemeenten zich op hun eigen verantwoordelijkheid en staan niet graag bevoegdheden af. Zelfs niet als ze nauwelijks meer in staat zijn de bijbehorende taken te vervullen. Ook niet als ze bij herhaling zich bereid verklaren bevoegdheden af te staan. Regionale samenwerking is goed maar leidt tot een onaanvaardbare bestuurlijke dichtheid met commissies, overleggen en taaie besluitvorming.

Wat kan dan de oplossing zijn om de grotere stedelijke daadkracht te realiseren zonder de zo gewenste kleinschaligheid van het dorp te verliezen?

Eigen plek opeisen in Den Haag

Als we in deze regio ten volle willen profiteren van de economische welvaart dan is grootschaliger denken een eerste vereiste. Dat dit vruchten afwerpt zien we aan Brainport en de bijbehorende erkenning uit binnen en buitenland. Maar dat is niet genoeg. Het doel is niet alleen welvaart maar vooral welzijn. Een goed leefklimaat met andere woorden een omgeving waarin de negatieve effecten van de economische activiteiten worden aangepakt en weggewerkt, waar ruimte is voor natuur en milieubeleving en voor kunst en cultuur en ongetwijfeld nog een paar zaken meer. Maar als dit aan de orde komt is Eindhoven slechts een provinciestad met maar 200.000 inwoners.

Hier past een voorbeeld. De Nederlandse Bachvereniging geeft uitvoeringen van het Weihnachtsoratorium of de Mattheus Passion in heel Nederland. Het Eindhovens Dagblad geeft zelfs kortingsbonnen. Alleen in het zuiden is er géén of maar één uitvoering. Alles in het westen van Nederland. Niet verwonderlijk want met een rijkssubsidie die een factor tien hoger ligt is het veel makkelijker om een dure productie in huis te halen dan wanneer je moet zeggen: “Dat geld hebben we niet, maak de entreeprijs maar drie keer zo hoog”. En inderdaad dan zijn de zalen in het zuiden onvoldoende gevuld. In het westen zijn er stadsbesturen die met de vuist in Den Haag op tafel kunnen slaan en dan wordt er geluisterd. En Burgemeester Jorritsma heeft gelijk. Daar kun je als burgemeester van een “provinciestad” alleen maar van dromen.

Nieuwe verdeling van bevoegdheden

De Regio Zuid-Oost Brabant moet Burgemeester Jorritsma het gereedschap geven dat hij daadwerkelijk met de vuist op tafel kan slaan door hem een basis te geven van een stad van 600.000 inwoners compleet met de economische kracht die we feitelijk al hebben. Nee het gaat hier om een verbetering van onze welzijnsinfrastructuur. Een samenhangend pakket van voorzieningen, mogelijkheden tot ontplooiing, zorgstructuur enz. Kortom ons welbevinden in deze regio.

Dat zou kunnen door een samengaan van alle gemeenten in Zuid Oost Brabant in één grote gemeente die tot taak krijgt de plaatsoverstijgende beleidsterreinen aan te pakken zoals de bekende ruimtelijke ordening, economische ontwikkelingen, verkeer en vervoer en wellicht nog enkele meer in de zogenaamde zachte sector. Alle bestaande gemeenten zouden dan deelgemeenten worden met een eigen gemeentebestuur die op basis van begroting en budget uitvoerings- en beheerstaken krijgen. Zij brengen het openbaar bestuur letterlijk dicht bij de burger.

Wat lokaal kan moet lokaal blijven

Overigens zij moeten wel ergens over gaan want ook in deze kleinere gemeenten zal de burger zich niet alleen vertegenwoordigd moeten voelen maar naar zijn gevoel ook met al zijn ideeën en opmerkingen ergens terecht kunnen waarmee dan ook wat gedaan kan worden. Wat lokaal kan moet lokaal blijven. Beide typen gemeenten krijgen dan een eigen rechtstreeks gekozen gemeentebestuur al zullen de deelgemeenten het dan moeten doen met een deelraadsvoorzitter. Maar ook hij kan de rol van burgervader in zijn gemeenschap tot zijn recht laten komen. De centrale burgemeester is dan voorzitter van een eveneens democratisch gekozen gemeenteraad en krijgt de taak om de (regio)gemeente in binnen en buitenland te vertegenwoordigen.

De opzet lijkt op de bestuurlijke structuur van b.v. Amsterdam maar daar lijken de deelraden meer zetbazen te zijn van het centrale gemeentebestuur zonder eigen budgetten en bevoegdheden. Die uitwerking vergt nog nadere studie en overleg.

(Jan van Beerendonk is oud-wethouder van Best en oud-regiobestuurder.)

Zie ook: Burgemeester Doetinchem maakt korte metten met samenwerking in De Achterhoek. (Binnenlands Bestuur)

Voorpagina hhBest

2 Reacties op “Voordeel van het grote, charme van het kleine”