hhBest – Sinds 1996

Boekbespreking door Sante Brun

Robert Walter, de burgemeester van Amsterdam, in wie wij moeiteloos burgemeester Eberhard van der Laan herkennen, slaapt soms slecht en heeft daar een remedie voor: hij reconstrueert een of meer van de vele reizen die hij ooit maakte voor zijn geestesoog en denkt achter elkaar, met zijn formidabele geheugen, aan alle details.

Daarbij wil hij nog wel eens afdwalen, zoals blijkt wanneer hij, na gedacht te hebben aan rondreis door de westelijke Verenigde Staten en de Alpen in het Zuid-Westen van Frankrijk, terechtkomt in de reis die een Joodse vrouw, genaamd Hamoutal, maakt van Narbonne in Frankrijk naar Jeruzalem. Een zeer moeizame onderneming, als je in aanmerking neemt dat ze een zuigeling bij zich heeft en dat het verhaal zich afspeelt in de elfde eeuw, in de woelige tijden van de Kruistochten. Het relaas eindigt abrupt, midden in een zin: kennelijk is Robert in slaap gevallen, droomt hij dit en wordt voortijdig wakker.

Dat moet je allemaal maar begrijpen uit de vaak bewust summiere gegevens die Herman Koch je aanreikt in zijn nieuwste roman, De Greppel. (heel vilein merk ik daarbij op dat dat op zich volledig van de eigenlijke inhoud van het boek losstaande verhaal het boek heentilt over de minimaal vereiste 300 pagina’s.) Deze droom verrast de lezer dan ook enigszins, mede omdat ze geen merkbaar verband met het verhaal van het boek heeft.

Het eigenlijke verhaal is eenvoudig: Robert Walter is getrouwd met Sylvia, (vermoedelijk Kroatisch), al een jaar of dertig, die hij ervan verdenkt een buitenechtelijke relaties met een van de wethouders van de gemeente te hebben. Walter wil tot elke prijs voorkomen dat zij merkt dat hij haar, Sylvia, verdenkt van vreemdgaan, althans niet voordat hij volkomen zeker is. Maar – en ik verraad daarmee niets – dat is nog zo gemakkelijk niet. Een konijnenhok brengt uiteindelijk verlossing.

Walter heeft natuurlijk ook wel wat meer aan het hoofd: een jeugdvriend die een groot sterrenkundige is, wordt ernstig ziek. En zijn vader, 95 jaar oud. deelt hem plompverloren mee dat hij en zijn vrouw, de moeder van Walter, besloten hebben samen uit het leven te stappen. Waar de burgemeester nog wel enige haken en ogen aan ziet. Daarnaast heeft hij ook nog een ernstig meningsverschil met de wethouder die hij verdenkt van een relatie met zijn vrouw, over diens plan om tweehonderd windmolens rond Amsterdam te plaatsen, hetgeen Walter geen gezicht vindt. Daarnaast heeft hij ook nog een opgroeiende dochter die eindexamen moet doen – problemen genoeg, kortom.

Ik sprak daarnet van summiere gegevens, maar dat wil niet zeggen dat Koch karig is met woorden – zelfs niet met breedsprakige uitweidingen die vaak wel keurig weer in het verhaal terechtkomen maar op een gegeven moment ook enigszins vermoeiend gaan werken. De burgemeester heeft, kortom, over nogal veel een mening.

Hier dient wel even opgemerkt te worden dat Koch, zelfs in zijn vlagen van breedsprakigheid, een werkelijk zeer aangename stijl hanteert, waardoor het boek razendsnel wegleest.

Wat hij vooral meesterlijk doet: de essentie van het verhaal ontbreekt volledig, zodat de lezer zelf mag bedenken wat er eigenlijk gebeurd is, als hij het boek dichtslaat. Ik ga mijn boekje niet te buiten als ik een hint geef: de gemiddelde Kroaat is bereid ver te gaan als het om bescherming van eer en deugd van zijn familie gaat. Hetgeen Robert Walter op zijn huwelijksdag verneemt in de greppel.

Waarmee Koch weer een deur heeft dichtgeslagen die voorheen voerde naar zijn verleden als grappenmaker in Jiskefet. Je zult hem niet meer aantreffen bij de tramhalte, ook niet in Amsterdam. De burgemeester fietst namelijk.

Ook dat is een hint.