ls een post op deze site begint met wat in de typografie heet een initiaal, zoals de A hier, bevat zij een mening of interpretatie van de schrijver.
W. van Oranje, geen voetnoot in wereldhistorie
9 juni 2021 | 
Geplaatst door: Uit De Habsburgers valt veel te leren, zoals dat de Eerste Wereldoorlog eigenlijk de Tweede was
ij leeft in de hoofden voort als de Vader des Vaderlands, maar dat leerden we dan ook uit de vaderlandse geschiedenis. In de wereldgeschiedenis is Willem van Oranje nog geen voetnoot. Hij was één van de koningen en politieke leiders die om wat voor reden dan ook uit de weg moest worden geruimd. Dat concludeer ik uit De Habsburgers, opkomst en ondergang van een wereldmacht, van de Britse historicus Martyn Rady.
De waarde van zo’n boek, in dit geval meer dan 400 bladzijden, wordt doorgaans bepaald door zijn onthullende werking, de mate waarin het onderwerp ‘tot op het bot’ is uitgezocht. Nou, uit ‘De Habsburgers’ valt heel wat te leren, niet in het minst van bijzonderheden die ons een beter inzicht verschaffen over het heden en dan vooral dat van Europa. Over het nut van ‘geschiedenis’ gesproken. En van lezen natuurlijk.
Een overbekende typering van het rijk van Keizer Karel V luidt dat de zon er nooit onderging. In 1492 was immers de kolonialisatie van wat toen heette De Nieuwe Wereld begonnen. Maar anderhalve eeuw later, bij de dood van Karel II, volgens tijdgenoten ‘een zielige idioot’, die geen nageslacht kon verwekken, kwam een einde aan ‘het dubbelrijk van twee werelden’ dat wil zeggen aan de Spaanse koninklijke macht, waarbij de Habsburgse bezittingen werden teruggebracht tot die in Europa. En dan vooral centraal Europa, dat conglomeraat van landen en landjes, de Ottomaanse Turken (Islam!) en elkaar om al dan niet godsdienstige redenen bevechtende volkeren.
Roomse ridders
Kenmerk van de Habsburgse dynastie was vooral haar onvoorwaardelijke strijd om het behoud van het katholieke geloof in Het Heilige Roomse Rijk. Dat laatste hebben ze dus vooral in de Nederlanden en in de Duitse landen geweten. Hoogtepunt (of dieptepunt zo men wil) was de Dertigjarige Oorlog (1618-1648), door onderzoeker Rady getypeerd als eigeniijk de Eerste Wereldoorlog, omdat onder anderen de Portugezen en en de Nederlanders (de VOC had op Java Batavia al gesticht) erbij waren betrokken. In Duitsland, toen nog verdeeld in door de Habsburgers gecontroleerde vorstenstaatjes, en Oostenrijk sneuvelden of stierven vijf miljoen mensen, ofwel twintig procent van de bevolking.
In tegenstelling tot wat ons altijd is verteld, had de Franse koning Lodewijk XIV niet de primeur van de absolute monarchie (‘s konings wil is wet). De Habsburgers waren hem voor. Ook de Verlichting (eind 18e eeuw) en de revoluties en vernieuwende politieke stromingen in Europa hadden weinig vat op hen. In zowat de helft van de negentiende eeuw, de aanloop naar de definitieve ondergang van wat van het Habsburgse keizerrijk over was – de Oostenrijks/Hongaarse dubbelmonarchie – regeerde de oerconservatieve Frans Jozef. Het moest wel misgaan. Wat overbleef was ‘een valse herinnering aan wat voorbij was, die terugkeek naar een geïdealiseerde en tijdloze wereld van bureaucratische pennenlikkers, bevroren hiërarchieën en biedermeier clichés, met een liedje en een taartje voor elke gelegenheid’.
Zoals je ziet, niet alleen ‘n hoogst informatief, maar ook prettig leesbaar en toegankelijk boek.
Geplaatst in