hhBest – Sinds 1996

Boekbespreking door Sante Brun

egin dit jaar kwam (eindelijk) een Nederlandse vertaling uit van The Way We Live Now, een roman die de Britse schrijver Anthony Trollope schreef omstreeks 1875. Dat feit was voor mij aanleiding om eens te kijken of de originele tekst nog beschikbaar was – ik had nog nooit iets van Trollope gelezen. Zo kwam ik op een uitgave uit 2001 in de serie Wordsworth Classics. Voor nog geen vijf euro koop je dat boek van bijna 780 pagina’s bij bookdepository.com, en het wordt je zonder verzendkosten toegestuurd. De Nederlandse vertaling kost €32.50.

Ik dacht aanvankelijk dat het hier dus een ‘hertaling’ zou betreffen om het boek voor hedendaagse lezers toegankelijker te maken, zoals intussen ook is gebeurd met de Max Havelaar van Multatuli, maar dat is niet het geval. Het is alleen voorzien van een inleiding (die voor goed begrip van het boek nauwelijks nodig is) en van een tweehonderdtal voetnoten, die situaties uit 1875 verklaren, voor zover dat niet uit de context blijkt. Het boek is geschreven in een Engels dat ietwat afwijkt van wat wij gewend zijn, met name qua zinsbouw. Ook worden er enkele woorden gebruikt die inmiddels in onbruik zijn geraakt, zoals het werkwoord ‘to behove’, een woord dat ongeveer ‘behoeven’ betekent dat in het Nederlands inmiddels ook bijna niet meer wordt gebruikt.

Satire

The Way We Live Now is een bijtende satire op maatschappelijke toestanden in het Engeland van de tweede helft van de negentiende eeuw. Trollope heeft blijkbaar geconstateerd dat de strenge Victoriaanse zeden hun greep op de maatschappij begonnen te verliezen, kennelijk ook doordat de adel, of wat daarvoor moet doorgaan, in toenemende mate min of meer aan de bedelstaf raakte.

Het boek heeft sterk het karakter van wat wij tegenwoordig een soap zouden noemen, waarin verschillende verhaallijnen door elkaar lopen. Waarbij de zaak nog ingewikkelder wordt doordat verschillende romanfiguren meerdere relaties met elkaar hebben van vriendschappelijke of familiale aard. We zien jongelui uit adellijke en daaraan grenzende kringen die lang in bed liggen, in de loop van de middag naar hun club gaan, daar dineren, vervolgens kaarten om geld tot het ochtendgloren en dan straalbezopen en nog armer dan toen ze de club binnenkwamen naar huis wankelen.

Zo is daar bijvoorbeeld Sir Felix Carbury. Zijn moeder is weduwe en probeert door het schrijven van romans de kost te verdienen. Ze krijgt de boeken uitgegeven door haar vrouwelijke charmes in te zetten. Zij is helemaal idolaat van haar zoon die haar uitsluitend beschouwt als een mogelijke geldschieter. Zij besluit dat hij moet proberen de dochter aan de haak te slaan van een wat duistere figuur, mr. Melmotte, een immigrant die naar verluidt puissant rijk moet zijn maar die vooral een zwendelaar en speculant is.

Carbury komt bij hem vooral binnen door van het geld uit een lening aandelen te kopen in een Amerikaanse spoorlijn – die helemaal niet bestaat en er ook niet van komt. Melmottes dochter, Marie, raakt smoorverliefd op Carbury, en hij is wel verzot op haar geld, maar wil eigenlijk zijn vrolijke leventje met zijn vrienden niet opgeven. Een leventje waarin hij bijvoorbeeld een boerenmeisje het hoofd op hol brengt hetgeen bijna tot haar ondergang leidt. Maar dat deert hem uiteraard niet, hij is van adel.

Daarnaast is er een groot aantal figuren van meer of minder laag allooi die elkaar het licht in de ogen niet gunnen en erop los intrigeren. De vrouwen komen er veel beter vanaf, al intrigeren ze ook dapper mee.

Geestig

Soms trof mij ook de gelijkenis van het verhaal met situaties van nu – je zou het een opvallend modern boek kunnen noemen, alleen de veelvuldige breedsprakigheid is typisch negentiende-eeuws.

Je krijgt een schitterend idee van dat leven in de grote stad Londen, waar niets is wat het lijkt. Het hoogtepunt (en tevens het begin van de onvermijdelijke ondergang) is het diner dat Melmotte in zijn eigen huis aanbiedt aan de keizer van China die toevallig op bezoek is in Engeland. Af en toe ben ik luidkeels in de lach geschoten, het is uitermate geestig boek.

Er is overigens wel eens sprake van geweest dat het boek antisemitische trekjes zou hebben. Sommige romanfiguren hebben die trekjes inderdaad. Maar een belangrijk aspect van het boek is juist dat Trollope het antisemitisme van enkele van die figuren op de hak neemt.

Ik geef toe dat het verhaal op zich ook wel in wat minder dan bijna achthonderd pagina’s verteld had kunnen worden, maar ik moet zeggen dat ik er woord voor woord van heb genoten. Trollope maakt niet de geringste fout in het bijhouden van de voortdurend elkaar kruisende gebeurtenissen, waarbij hij zich trouwens geregeld rechtstreeks tot de lezer wendt. (“De lezer zal zich wellicht herinneren dat…’) en ik heb me sterk voorgenomen wat meer van deze grote Britse schrijver te gaan lezen.

Voorpagina hhBest