hhBest – Sinds 1996

Sante Brun

o’n film waar je nog dagen over blijft denken. Het verhaal is kort – schilderes en model raken verliefd op elkaar tegen een tragisch achtergrond: het model is uitgehuwelijkt aan iemand in Milaan en zal binnenkort verdwijnen – met het portret.

Regisseur Céline Sciamma is er trots op dat haar film vrijwel geheel, en op alle niveaus gemaakt is door vrouwen, Ze vraagt bij het begin van de film de titelrol aan het eind goed te bestuderen. Toch is dat niet het belangrijkste; Portrait de la jeune fille en feu is vooral een film die geheel eigenzinnig dwars ingaat tegen elke filmconventie. Zo wordt van het verhaal als zodanig maar een deel verteld, details die niet ter zake doen worden eenvoudig weggelaten.

Waardoor je een pure, trage, soms bijna tot stilstand komende film meemaakt die je naar het puntje van je stoel jaagt.

We bevinden ons in het laatste kwart van de achttiende eeuw. Marianne is een tekenlerares die de opdracht krijgt op een woest en (bijna) ledig eiland voor de Bretonse kust, in een somber kasteel, het portret te schilderen van Héloïse. Dat portret is bedoeld voor de man aan wie Héloïse is uitgehuwelijkt. Maar zij heeft geen zin in dat huwelijk en al helemaal niet in het schilderij en aanvankelijk doet Marianne zich dan ook voor als een gezelschapsdame. Ze maakt met Héloïse lange wandelingen over de rotsen en stranden van het eiland, ze observeert haar onwillige model stiekem en tekent en schildert ’s nachts uit haar herinnering het portret.

Héloïse wordt uiteindelijk overgehaald het resultaat te zien en zegt boudweg tegen Marianne: dat ben ik niet, dat ben jij! Marianne wist het gezicht van het schilderij en krijgt nu toch de kans het model te schilderen.

Dat observeren van elkaar op het strand – waar de woedende zee lokt, het symbool van de groeiende wanhoop van Héloïse – en in het atelier bij het schilderen van het tweede portret, maakt dat de relatie tussen de twee bijna onmerkbaar groeit. De toeschouwer voorvoelt en maakt mee dat het zal uitgroeien tot verliefdheid en vervoering. Waarbij Sciamma bewust inspeelt op het diepzinnig vrouwelijke van de film: door middel van het dansfeest op het strand en de abortus van de kokkin en kamenier, waar Marianne en Héloïse getuige van zijn.

Alles dient ook om de erotische spanning tussen de twee zich volledig te laten ontplooien.

En dan moet Héloïse er toch aan geloven: met het portret en een zelfportret van Marianne in een boek (let op het paginanummer) vertrekt ze naar Milaan en uit het leven van Marianne. Die haar nog eenmaal terugziet bij een concert waar het deel ‘de zomer’, het allegro, uit het tweede vioolconcert (De Vier Jaargetijden) van Vivaldi wordt gespeeld, een stuk dat Marianne eenmaal zeer summier, gespeeld heeft op een spinet in het kasteel. De tranen biggelen Héloïse over de wangen, maar ze ziet Marianne niet.

Ik maak opzettelijk melding van die muziek omdat het de enige muziek in de film is, die zich – buiten de gesprekken – geheel in stilte afspeelt, als we het gedaver van de branding even uitsluiten.

Waardoor we in ieder geval niet afgeleid worden van de hoofdzaak: het belangrijkste beeldmateriaal bestaat uit de gezichten van de twee vrouwen, die op een geweldige, tegelijk hoogst expressieve en toch intieme manier de ontwikkeling tot de liefdesrelatie weergeven.

Dat mag vooral op het conto geschreven worden van de actrices Adèle Haenel en Noémie Merlant. En uiteraard op dat van Céline Sciamma.

Voorpagina hhBest