hhBest – Sinds 1996

Boekbespreking door Sante Brun

aar heb je al die moderne schrijvers voor nodig als je het werk van Ernest Hemingway nog niet goed kent? Niet alles van de man is gemakkelijk te verkrijgen, maar het voorlopige hoogtepunt was: For whom the bell tolls.

Het is feitelijk het verslag van een vier dagen durende enerverende episode tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Robert Jordan, een Amerikaanse vrijwilliger die meevecht aan de zijde van het republikeinse leger, dan nog het wettig gezag in het land dat belaagd wordt door de fascistische horden van Franco, heeft van een Russische generaal de opdracht gekregen een brug op te blazen over een ravijn in de bergen in de buurt van Segovia. Hij zoekt daar contact met een van de vele min of meer autonoom opererende groepen guerrillero’s die hem moeten helpen bij de aanslag op de brug.

Hij, Jordan, die door de Spanjaarden wordt aangeduid als el inglés, weet intussen wel dat hij eerst eens goed moet uitzoeken of hij aan de mensen in dat groepje wel iets heeft. Met name ene Pablo, voelt zich bedreigd in zijn gezag door de aanwezigheid van de buitenlander en ook een van de twee vrouwen in de groep, Pilar, bekijkt hem min of meer met enige reserve. Zeker op het moment waarop Jordan een relatie begint met de tweede vrouw, Maria, die slachtoffer is van gruwelijke verkrachtingen door Franco-soldaten, ontstaat een gespannen situatie.

Op papier is de sabotage-actie gemakkelijk uit te voeren, maar er geburen in die vier dagen allerlei dingen die een aantal keren de uitvoering van de actie zodanig bemoeilijken, dat Jordan op het punt staat op te geven. Pablo steelt een deel van zijn dynamiet, een uitgestuurde boodschapper laat niets meer van zich horen, de squadrons fascistische vliegtuigen komen steeds dichterbij. Dan denkt hij maar weer hoe hij, na de geslaagde aanslag,  met Maria zijn intrek zal nemen in een hotel in Madrid en er een feestelijk weekeinde van zal maken.

Maar uiteindelijk vindt de aanslag met succes plaats – het vervolg, een beetje rust in het nabije Segovia, gaat voor Jordan geheel de mist in, waarin een grijs paard een belangrijke rol speelt.

Eeuwige liefde

Letterlijk minuut voor minuut observeert Hemingway scherp de overwegingen van alle betrokkenen, Pablo die behalve wantrouwig ook nog voortdurend dronken is, Pilar die voorspelt dat Jordan niet lang zal leven, de onverwachte sneeuw (het is eind mei), het uitroeien door de fascisten van een nabije groep guerrillero’s die Jordan niet wil helpen omdat hij dan zelf ontdekt zal worden, het verdwijnen van een deel van zijn explosieven.

Tussendoor laat Jordan merken hoezeer hij gehecht is aan het stierengevecht, maar ook gruwt hij van de verschrikkelijke wreedheid waarin de partijen in de burgeroorlog elkaar te lijf gaan. Zijn achting voor het ‘karakter’ van het Spaanse volk krijg er een danige knauw van.

Hemingway beschrijft daarnaast ook vol mededogen de fragiele liefde van Robert Jordan en Maria, zo mooi, zo intens en zo uitzichtloos. Die kortstondige en toch eeuwige liefde die ‘gevierd’ wordt in de slaapzak van Robert, in de koude nachtelijke berglucht in het bos – totdat zelfs dat onmogelijk wordt als gevolg van de lichamelijke schade die Maria heeft overgehouden aan de verkrachting in haar dorp, nadat ze heeft gezien hoe haar ouders werden gefusilleerd.

Uiteindelijk beloven ze elkaar altijd bij elkaar te zijn, hoe ver ook fysiek van elkaar verwijderd. het is bijna melodramatisch, dat einde. Maar puur en authentiek. Denk aan Turks Fruit, denk aan The Bridges of Madison County. Een aangrijpend boek waarin alle romantiek van de heldhaftige strijd het voornaamste slachtoffer is: wantrouwen, angst, onmacht, onkunde, onwil regeren.

Voorpagina hhBest

3 Reacties op “Hemingway in Spanje”