Nederland besnuffeld
Een simpele tegel bij Muiderberg markeert de plek waar graaf Floris V van Holland (daarvoor: Holtland) door andere edelen zou zijn vermoord. Foto’s Flip van Doorn.
Kun je Nederland bewandelen en aan de hand van wat je ziet zijn geschiedenis beschrijven? De wandelaar-schrijver Flip van Doorn bewijst het in zijn pas verschenen boek Een verzonnen koninkrijk. Ondertitel: ‘Het verhaal van onze nationale mythe’. Sterker nog: Van Doorn begint met graven in de achtertuin van zijn woning in het Friese stadje IJlst en vindt…schelpen, want ooit golfde hier de Middelzee.
Gaandeweg vroeg ik me herhaaldelijk af: is dit nou fictie (verzonnen) of niet, onmiddellijk het antwoord wetend: literaire non fictie. Vooral omdat Van Doorn geen geschiedschrijver in wetenschappelijke zin is. Eerder journalist, waarnemer, beschouwer. Hij interpreteert Nederland aan de hand van wat hij als wandelaar ziet, documenteert zich en trekt zijn persoonlijke conclusies. Buitengewoon interessant, want ‘zo hadden we het nog nooit bekeken’. En literair? Jazeker, hij is een begenadigd schrijver, die bij voorbeeld ook niet terugschrikt voor een – uitstekend leesbare – zin van 114 woorden.
Tv-programma’s van Hans Goedkoop als Andere Tijden en de serie 80 jaar oorlog nemen de kijker mee, aan de hand van wapperende vlaggen, stampende galjoenen, kanongebulder, animaties, prenten, archivalia, nog bestaande locaties en levende (al dan niet verklede) personen terug naar het verleden. Overduidelijk een format dat de mensen bij de les houdt. Flip van Doorn speelt dat klaar met uitsluitend het geschreven woord. Gedreven wandelaar, minnaar van het landschap schrijver en denker.
Wat dat laatste betreft: Van Doorn ontpopt zich bovenal als ‘nuchtere Nederlander’, kritisch en met een subtiel gevoel voor ironie. Dat zie je bij voorbeeld in zijn benadering van het Huis van Oranje (boven Willem I als vader des vaderlands rijst trouwens graaf Floris op als grootvader) en in die van de Zaanse Schans of de Batavia-outlet in Flevoland als exponenten van het eeuwige koopmanschap.
De eindconclusie, een actualisering van Erasmus’ adagium Heel de aarde is je vaderland, imponeert me nog het meest. De natiestaat is echt op z’n retour.