hhBest – Sinds 1996

Een wethouder is niet altijd een gekozen bestuurder, al staat hij/zij wel vaak op een kieslijst. Dat komt door het ‘politicologisch en staatkundig begrip’ dualisme, dat voor gemeentebesturen wettelijk is geregeld in 2002. Voordien werden wethouders vanuit de raad benoemd. Niet iedereen is even gelukkig met het dualisme. De verwachting dat daarmee ‘achterkamertjespolitiek’ wordt voorkomen, is volgens critici niet uitgekomen.

Met dualisme wil men de taakverdeling tussen bestuur en volksvertegenwoordigers aanduiden. Het bestuur is er om te besturen en de volksvertegenwoordigers (parlement, raadsleden, leden van provinciale staten) moeten het bestuur (het kabinet, b en w, gedeputeerde staten) controleren. De taken zijn strikt gescheiden.

Ons duaal stelsel wordt vaak gezien als een manier om de politiek opener te maken, transparanter in het jargon, en daarmee aantrekkelijker. In de praktijk werkt het echter niet altijd zo.

Als een kandidaat-wethouder op de kieslijst staat en hij wordt in de raad gekozen,  dan kan hij (m/v) door zijn partij voor deelname aan het dagelijks bestuur van de gemeente worden voorgedragen en door de raad worden benoemd; hij maakt dan plaats voor ‘de volgende’ op de kieslijst. Maar het is ook mogelijk, dat een wethouder van buiten de eigen gemeente wordt ‘aangetrokken’. Onder meer in Best is dat al regelmatig gebeurd.

Het systeem lijdt soms tot excessen, die verwarrend kunnen zijn voor de kiezer. Zo staat de Groen-linkser Tom van den Nieuwenhuijzen, wethouder van Son en Breugel, maar woonachtig in Utrecht, momenteel in beide gemeenten als lijstduwer op de kieslijst. Al krijgt hij in Son en Breugel nog zoveel voorkeurstemmen, hij kan nooit door de Kiesraad benoemd worden verklaard, want hij is daar geen inwoner. Hetzelfde geldt voor de Bestse PvdA-wethouder Annechien Wijnands, die lijstduwer is in Best, terwijl ze in Helmond woont. Wijnands is overigens, als zij weer wethouder zou worden, wel bereid zich in Best te vestigen.

Het dualisme brengt in de praktijk ook mee, dat wethouders zich bij politieke debatten niet altijd laten zien – bij voorbeeld in gevallen dat hun portefeuille niet aan de orde is. Maar of de burger het allemaal snapt?

Een reactie op “Wethouder niet altijd gekozen bestuurder”