hhBest – Sinds 1996

Boekbespreking door Sante Brun

en Amerikaanse moderne zegswijze luidt: ‘Life sucks, and then you die’. Het had ook de titel kunnen zijn van het boek van Francesco Pecoraro, dat in het Italiaans heet La vita in tempo di pace, in het Nederlands vertaald heet het dan ook Het leven in tijden van vrede – hetgeen weer net niet goed is vertaald: het gaat namelijk om het leven van Ivo Brandani, die in 1946 is geboren en dus altijd in vredestijd heeft geleefd – het eigenlijke raam van de roman is de luchthaven van Sharm el Sheik in Egypte op 29 mei 2015, waar Ivo, met toenemende hoofdpijn, wacht op zijn alsmaar verder vertraagde vlucht naar Rome. De titel Een leven in vredestijd zou beter het boek hebben beschreven.

Het boek kreeg vijf sterren in de Volkskrant, maar Italiaanse recensenten waren heel wat minder mild gestemd. Misschien komt het ook doordat het boek het leven van Brandani beschrijft tegen de achtergrond van het naoorlogse Italië, dat een boeiende en ook wel hoogst verwarrende geschiedenis is, maar waarover inmiddels in Italië een flinke bibliotheek vol is geschreven – de recensenten vinden het soms niet om door te komen. En noemen onder andere Walter Siti als beter voorbeeld. Ik zou er ook Antonio Pennacchi aan toe willen voegen, met name diens Il Fasciocomunista; en verder diverse meer journalistieke uitgaven.

Nou, ik heb ook van die momenten van verveling gehad bij de lezing van het boek, bijvoorbeeld wanneer ellenlang wordt uitgehaald over de studentenopstand eind jaren zestig van de vorige eeuw. Maar de originele beschrijving van de stad Rome maakt dat weer een heel eind goed.

Ik zou eigenlijk de nadruk willen leggen op de zeer boeiende hoofdstukken – hoe Brandani, als jong ingenieur zijn baan kwijt raakt doordat hij door zijn directeur min of meer gedwongen wordt mee te gaan op een zeiltocht in de Egeïsche Zee en daar in een dusdanig parket belandt dat hij uiteindelijk geen andere mogelijkheid meer ziet dan de vlucht – hetgeen hem zijn baan kost, waarna hij nooit meer een baan van enig niveau vindt en ook zijn huwelijk op de klippen loopt.

Het boek zit ingenieus in elkaar, eigenlijk. Brandani zit dus op dat vliegveld steeds zieker te worden – uiteindelijk vliegt hij in de avond naar Italië en dat is het einde van het boek – en wordt zijn levensgeschiedenis verteld: in omgekeerde volgorde, hij begint waar hij nu is en eindigt in zijn vroegste jeugd – al die tijd mist hij kansen en in toenemende mate begrijpt hij minder van het leven, hetgeen uiteraard tamelijk logisch is, vooral wanneer zelfs het ‘leven’ voor de geboorte aan de orde komt.

Autoritaire vader

Ivo komt uit een gezin met twee zussen. Hij bemint zijn moeder hartstochtelijk, ook al omdat zij zich, anders dan hij, wel eens verzet tegen zijn autoritaire vader die ‘mag slaan zonder opgaaf van redenen’ en die een zieltogend bouwbedrijfje heeft en zich ‘liberaal’ noemt, hetgeen in Italië wil zeggen: geen communist en geen fascist.

Ivo doorloopt de middelbare school, gaat dan filosofie studeren maar merkt toch dat werk met zijn handen, iets concreets, beter is en dus bekwaamt hij zich in architectuur, mede onder invloed van de studentenopstanden eind jaren zestig. Hij krijgt een baan bij een wereldomspannend bedrijf, maar raakt die baan als boven omschreven kwijt.

Daarna vindt hij werk bij een bedrijf dat in het diepste geheim een groot project onder handen heeft: in de Rode Zee bij Sharm el Sheik sterft het wereldberoemde koraal af waar Sharm zijn toeristische aantrekkelijkheid aan ontleent. Maar al die duizenden toeristen die eropaf komen moeten allemaal poepen, en het resultaat wordt onbehandeld de Rode Zee ingepompt, waardoor het koraal afsterft.

Ivo is belast met de oplossing van dat probleem: in het diepste geheim wordt in Japan materiaal geproduceerd, een soort plastic, waarmee vrijwel niet van echt te onderscheiden koraal wordt ‘gebouwd’ ter vervanging van het dode koraal in de Rode Zee.

En hij is onderweg naar Italië voor een vakantie, vooral omdat hij zich niet lekker voelt, last heeft van hoofdpijn etc.

Trefzeker

Tussendoor zien we het relaas van zijn leven tegen de achtergrond van de geschiedenis van Italië en daar moet ik toch de Italiaanse recensenten ongelijk geven, want grote delen daarvan zijn niet alleen schitterend maar ook zo trefzeker geschreven dat ik meerdere malen de gedachte voelde opkomen: die vent kent mij.

Met name het hoofdstuk over de perverse werkgever en zijn zeilboot is trouwens een schitterend plot voor een afzonderlijke roman.

Intussen blijf ik met een raadsel zitten: in het boek zul je vergeefs het woord Italië zoeken; hij noemt het land steeds Het schiereiland. Rome heet De Stad Gods, Napels Zeestad, Venetië Waterstad. (Denk ik.) Zijn vader is Vader, zijn moeder Moeder, zijn zussen Oudere Zus en Jongere Zus. Veel andere woorden worden met een hoofdletter geschreven – het enige dat ik kan bedenken is dat Pecoraro heeft geprobeerd een en ander te abstraheren of algemeen geldend te maken, maar doordat hij er niet consequent in is, valt er wat op af te dingen. Het blijft heel typisch Italië en de Italianen wat hij beschrijft. Samengevat: we hadden idealen, maar we waren te lamlendig om ze naar behoren na te streven.

Alles bijeengenomen: met name na de eerste helft begint het verhaal vaart te krijgen en verandert het is een geweldige pageturner, tot en met de verrassende ontknoping.

En inderdaad: Life sucks, and then you die.

Voorpagina hhBest