ls een post op deze site begint met wat in de typografie heet een initiaal, zoals de A hier, bevat zij een mening of interpretatie van de schrijver.
Tolpaal, Bests èn Bosch’ historisch monument
24 oktober 2017 | 
Geplaatst door: 
Bij CultuurSpoor Best staat nu opeens een grenspaal. De paal stond eerder – en dat was historisch ‘bepaald’ – in de tuin bij de heer van Elderen, Oranjestraat 106 en is om redenen van behoud verplaatst naar de bibliotheek van CultuurSpoor.
In de tuin herinnert nu een replica aan dit Bests historisch monument, dat het stadswapen van Den Bosch draagt!
In de Oranjestraat staat op een bord de volgende toelichting: ‘In 1741 werd begonnen met de aanleg van de weg Den Bosch – Eindhoven als onderdeel van het nieuwe traject Den Bosch – Hasselt. (België, red.) Een jaar later was de aanleg van de weg tot Best gevorderd. Om de aanleg en het onderhoud te financieren werden barrières gebouwd waar tol voor de doorgang werd geheven. Ook Best kreeg zijn barrière en wel op deze hoogte van de weg. Om te voorkomen dat men om de tol heen reed en zo de tolheffing ontliep, kocht de stad Den Bosch een groot stuk grond aan rondom de barrière’.
De replica van de tolpaal op de historische plek aan de Oranjestraat. Op de achtergrond de Bosseweg, ooit onderdeel van de rijksweg Den Bosch-Eindhoven.
Een van de vier grens- of tolpalen stond aan de tegenwoordige Oranjestraat 160 in Best en gaf de grens aan van het bezit van Den Bosch. Op de paal staat het stadswapen van Den Bosch. De weg Den Bosch-Eindhoven was tot de jaren tachtig van de vorige eeuw, wat nu een verlegd en verdiept deel van de A2 is.
Andere barrières bevonden zich in Liempde en in Vught, waar nog een tolhuis (als woning) resteert. Eindhoven heeft trouwens een zijstraat van de Boschdijk, die Barrierweg heet. Daar is ook een Oude Bosschebaan, kennelijk onderdeel van de voormalige voetweg naar Den Bosch, die veel oostelijker liep dan de latere “rijksweg”. Men liep toen van kerktoren tot –toren, dus de route ging vrijwel zeker door het dorp Liempde. Baan is Zuid-Nederlands voor weg (heirbaan, spreek uit ‘”heerbaan” = is een weg die het – Romeinse – leger volgde).
Harrie van Vroenhoven, van de Heemkundekring Dye van Best geeft aan waarom de paal verplaatst is. ‘Op deze plek in de buitenlucht bleek de grenspaal te veel vocht te gaan bevatten. Het was beter om de grenspaal ergens binnen te conserveren. Het bovendeel in de Oranjestraat is nu vervangen door een replica.’
Bij de grenspaal in de bibliotheek is nu nog geen toelichtende tekst geplaatst; de paal is wel al te bekijken als CultuurSpoor Best is geopend: op werkdagen van 10.00 tot 22.00 uur en op zaterdag van 10.00 tot 15.00 uur.
Geplaatst in
Dat is nog eens een leuk bericht.
Die toelichting van de Stichting Geschiedenis van Best aan de Oranjestraat moet natuurlijk ook blijven. Alleen proportioneel vind ik dat paaltje met plaquette, ten opzichte van de tolpaal (replica) wat aan de grote kant. Er zit trouwens ook een plaquette in het trottoir.
Hoor intussen dat CultuurSpoor er in de bibliotheek een ‘heemhoek’van gaat maken. Er is daar ook al een ‘middeleeuws’, in de wijk Dijkstraten opgegraven wagenwiel opgehangen.