hhBest – Sinds 1996

Boekbespreking door Sante Brun

evenhonderdtwintig pagina’s telt het boek en ik ben op een gegeven dag  veel te lang in bed blijven liggen om de laatste vijftig te lezen. Het is een echte pagina-omslaander,  A Little Life van Hany Yanagihara, al is het voor een deel zo gruwelijk dat je het af en toe moet wegleggen om een luchtje te gaan scheppen. Vergeleken bij dit boek is De martelgang van Kromme Lindert van A.M. de Jong een onbekommerd kinderboek. (Terzijde: de Nederlandse vertaling heet Een klein leven, uiteraard foutief vertaald.)

En al die 720 pagina’s lang weet je hoe het gaat aflopen (waarschuwing: ik ga vertellen hoe het afloopt!) hoofdpersoon Jude pleegt zelfmoord, en die 720 pagina’s zijn kennelijk bedoeld om dat plausibel en zelfs noodzakelijk te maken.

Jude St. Francis is als pasgeboren baby gevonden in een vuilniszak naast een hoop vuilnis. Hij wordt gevonden door de broeders en paters in een nabij gelegen klooster en dan weet je het al: dit gaat uitdraaien op kindermisbruik. De meeste paters en broeders beperken zich tot het verstrekken van spectaculaire pakken slaag, alleen Broeder Luke ziet andere mogelijkheden. Hij haalt Jude aan en vlucht uiteindelijk met hem uit het klooster. Hij belooft de dan nog geen tien jarige jongen, die blijk heeft gegeven van een goed verstand, een mooi leven van hun tweeën samen in een zelfgebouwd huis in een woud aan een meertje.

Maar daarvoor moet eerst geld worden verdiend en daar weet Luke wel raad op: hij vindt met het grootste gemak hele horden pedofielen die wel geld over hebben voor anaal geslachtsverkeer met zo’n leuk knulletje. Als Jude uiteindelijk vlucht lift hij naar de Amerikaanse Oostkust en iedere keer weer treft hij daarbij vrachtwagenchauffeurs die ook wel voor een verzetje met een kind te porren zijn. Na enkele gruwelijke gebeurtenissen loopt Jude in Philadelphia in de val van een arts die hem uiteindelijk niet alleen misbruikt, maar bij een vluchtpoging Jude’s benen verbrijzelt door met de auto over hem heen te rijden.

Jude is door wat hem is aangedaan dusdanig gestoord geraakt dat hij zich alleen staande kan houden door zich vrijwel dagelijks met een scherp mes in beide armen te snijden.

Deze gebeurtenissen – hier ultrakort samengevat – komt de lezer te weten in de loop van het boek, dat inmiddels het vervolg beschrijft.

Jude komt in de stad New York terecht in een vriendenkring van de beschaafde soort: een kunstschilder, een arts, een toneel- en filmacteur, een oudere jurist, een architect en nog een aantal iets mindere figuranten. Merk op: er komen weliswaar enkele vrouwen in het verhaal voor, maar de persoonlijkheden die er toe doen zijn zonder uitzondering mannen.

Jude gaat rechten studeren en na een tijdje gewerkt te hebben bij het Openbaar Ministerie stapt hij, met veel succes, over naar een advocatenkantoor dat gespecialiseerd is in het verdedigen van bedrijven die geprobeerd hebben de zaak te flessen.

Net als zijn vriendenkring heeft Jude veel succes en wordt puissant rijk van, hetgeen zich uit in bouw en/of aanschaf van kapitale panden, ook in andere wereldsteden zoals Londen, veel gereis en getrek naar de chicste vakantie-oorden, aanschaf van dure kunst en genot van de meest exquise gerechten en dranken in exclusieve horeca-gelegenheden. En, niet te vergeten, lange, zeer lange werkdagen.

Jude wordt soms wel eigenaardig gevonden – zijn vrienden weten eigenlijk niets van zijn verleden, alleen zijn ‘lijfarts’ Andy en later ook zijn vriend Willem weten dat Jude zich dagelijks in de armen snijdt.

Jude krijgt een relatie met zijn vriend Willem, de filmacteur, die ook seks wil maar dat herinnert Jude teveel aan zijn verleden (waarbij blijkbaar voorbij wordt gegaan aan de mogelijkheden, ook van niet-homoseksuelen, die er bestaan buiten anaal geslachtsverkeer.)

Nou goed, Jude trekt zich langzaam terug, zonder dat anderen veel aan hem merken, op zijn eilandje waar hij steeds meer tot de conclusie komt dat hij de wereld (lees: zijn vrienden) en zichzelf maar tot last is.

Ik wil me nog wel eens aan het vergelijken slaan en ik wil daarom, met name voor het glamoureuze deel van het verhaal, niet nalaten te verwijzen naar Scott Fitzgerald. Wat een combinatie, met Kromme Lindert.

Een melodramatische draak, zou je kunnen zeggen.

Ware het niet dat het een boek is dat je nauwelijks kunt wegleggen. Soms denk je dat Yanagihara geregeld bij jou zelf is komen gluren, zozeer is de gedetailleerde beschrijving van Jude’s gedachtenwereld gelieerd aan de rauwe werkelijkheid van het leven. Waarbij de pracht en praal van de mooie huizen en de wonderschone reizen slechts een vernisje zijn op het dunne vliesje dat het oog moet onttrekken aan de afzichtelijke beerput van het leven, en niet alleen dat van Jude maar ook dat van Jean Baptiste de kunstenaar en Willem de acteur.

Yanagihara schrijft schitterend, op het niveau van Roth, van Boyle, van Franzen bij wie het in laatste instantie altijd uitdraait op een kritische beschouwing van de Amerikaanse samenleving. Niets van dat alles in dit boek, zelfs het kindermisbruik in de katholieke kerk is een onderwerp dat Yanagihara uitsluitend gebruikt om te verklaren hoe Jude zo in elkaar zit zoals hij in elkaar zit. Je gaat het zelfs normaal vinden dat een dusdanig beschadigd persoon kans ziet een succesvolle en keiharde zakenadvocaat te worden.