hhBest – Sinds 1996

Boekbespreking door Sante Brun

et honderdste boek van Andrea Camilleri ligt voor me, L’altro capo del filo: als altijd een korte zin van drie of vier woorden. Dit zijn er eigenlijk vijf, in het Nederlands zelfs zes: De andere kant van de lijn. In dit geval heeft die titel diverse mogelijke betekenissen. Er wordt in het boek veel getelefoneerd, sommige telefoontjes spelen een cruciale rol in het plot; omdat het gaat om een moord in een naai-atelier kun je de titel ook vertalen met: Het andere einde van de draad; en er is ook een geografische lijn: namelijk die tussen Vigáta, een niet-bestaande plaats op Sicilië (vermoedelijk Porto Empedocle, aan de zuidkust) en Bellosguardo, een al evenmin bestaande plaats helemaal aan de andere kant van Italië, in de provincie Udine.

Het honderdste boek van deze bijna 91-jarige auteur en geestelijk vader van politiecommissaris Salvo Montalbano, onwaarschijnlijk populair in Italië door de tv-serie die de commissaris als centrale figuur heeft. Bijna twee jaar geleden meende ik dat het met Montalbano was afgelopen, maar daar heb ik me in vergist: sindsdien zijn er opnieuw twee verschenen. Alleen de frequentie lijkt me iets trager geworden. Dat wordt wellicht ten dele verklaard door een ‘autobiografische’ opmerking die Camilleri aan het eind van dit boek maakt: hij heeft het, gezien zijn toenemende blindheid, gedicteerd aan Valentina Alferj, de enige mens buiten Camilleri zelf die foutloos Vigatees kan schrijven – Vigatees is de niet-bestaande taal van de al eerder genoemde niet-bestaande plaats Vigáta. En het is de taal waarin de meeste boeken van Camilleri zijn gesteld, een soort persoonlijke variant van het dialect van Agrigento. Hij voegt nog strijdbaar aan de ‘verantwoording’ toe: ‘Ik had dit boek, en ik hoop de vele die nog zullen volgen, zonder haar hulp niet kunnen schrijven.’

Daar rekenen we dan op.

Van de honderd boeken van Camilleri heb ik er vijfentachtig in huis – een aantal van de ‘andere’ vijftien gaan over regie en toneel en minder interessante samenspraken over Italiaanse politiek.

Politiek, die komt meteen ook om de hoek kijken in deze laatste nieuwe Montalbano. Het verhaal ervan behelst de moord op de eigenaresse van een naai-atelier, een prima in elkaar zittend plot waarvan de oplossing bijna aan het einde pas wordt onthuld. Natuurlijk zit er veel van de bekende humor uit andere verhalen over Montalbano in, ditmaal ook kennis van de Italiaanse dichtkunst door de eeuwen heen.

En op de Siciliaanse kust bij Vigáta komen elke nacht weer boten en bootjes aan met vluchtelingen. Camilleri toont zich zeer begaan met de opvarenden en oefent en passant kritiek op politici en journalisten die hun oren naar de populistische wind laten hangen. De politie en een belangrijk deel van de bevolking van Vigáta loopt zich dag en nacht de benen uit het lijf voor de vluchtelingen, de politie dreigt zelfs niet meer aan haar eigenlijke werk toe te komen. Gelukkig heeft Montalbano’s favoriete restaurant een recept bedacht voor ‘vluchtelingenvissoep’, waar Montalbano meteen twéé boorden van neemt.

Uiteindelijk lost Montalbano de moord op de naaister op – zij het in zijn eigen tijd en op zijn eigen kosten…

(Van de serie Montalbano zijn er nogal wat in het Nederlands uitgegeven, door Serena Libri en Prometheus. Hoe het zit met L’altro capo del filo is niet bekend.)