hhBest – Sinds 1996

‘But all the King’s horses and all the King’s men can’t put Humpty Dumpty together again’  Met dit citaat uit een oud Engels kinderliedje typeerde Winston Churchill’s scherpzinnige echtgenote Clementine diens situatie na de voor hem nadelig verlopen verkiezingen in 1945. Ondankbaarheid van het Britse volk jegens de redder des vaderlands in WO2? Ach nee, platvloerse politiek. Nadat Churchill zijn levenswerk had verricht, aan het hoofd van een coalitie-kabinet, was het  onvermijdbaar dat Labour aan zet was. En Clementine kreeg ongelijk: in de jaren vijftig zou Winston nog één keer vlammen als minister president. Toen het er op aan kwam, was-ie niet weg te branden.

Historicus Geoffrey Best beschrijft het allemaal minutieus, niettemin compact en zeer toegankelijk in een nieuwe biografie, waarvan  de Nederlandse vertaling (uitstekend werk van Rob Hartmans) binnen de kortste keren vier drukken haalde. Wat een wonder. Churchill was na zijn We never surrender in 1940 ook onze hoop.

Wie er niet bij was, hoorde het van zijn ouders of grootouders. En ofschoon er bibliotheken zijn volgeschreven over hem en niet in de laatste plaats dóór hem, duurt de honger naar informatie over deze unieke, bovendien buitengewoon excentrieke en kleurrijke staatsman, onverminderd voort.

Zelf zie ik nog het gezicht voor me van mijn vader, een generatiegenoot van de fysiek kleine maar geestelijk grote man, toen die bezig was – het kwam over de radio – zijn landgenoten ervan te overtuigen dat Hitler hun eilandenrijk en hun wereldimperium niet klein zou krijgen. In zijn eigen land werd hij gezien als ‘n soort John Bull, wij dachten eerder aan een bulldog. We hadden na de overweldiging door het herrenvolk iets om ons aan vast te klampen. Meer dan aan een op de vlucht geslagen regering.

Natuurlijk, de mensen hebben hun gebreken, dus ook Winston Churchill, maar een van zijn betere karaktertrekken was toch dat hij niet zuinig was in het toegeven van zijn vergissingen. Ook was hij tegen de ultieme wraakneming op Duitsland (zoals sommige conservatieven, die het wilden reduceren tot een voortaan ongevaarlijke landbouwstaat). Hij voorzag een krachtige economische positie van een nieuw, geheel ander Duitsland, bevorderde een verzoening met Frankrijk en was een – mogelijk zijn de Britten dát vergeten – ijverig propagandist van de Europese gedachte. Hoe die zich verder heeft ontwikkeld, valt buiten zijn gezichtsveld. Typisch voor Churchill, was in elk geval zijn onverhoedse vraag tijdens een bijeenkomst van de toenmalige Europese Beweging in Zwitserland: ‘Waar zijn de Duitsers?’ Daar had even niemand aan gedacht.

De nieuwe biografie

In januari was het een halve eeuw geleden dat Churchill (1874-1965) zijn staatsbegrafenis kreeg; uitzonderlijk want in het UK voorbehouden aan leden van het koningshuis. Over de hele wereld zag men weer de zwart-wit-beelden van het compleet uitgelopen Britse volk.

Geoffrey Best toont ons enkele tafereeltjes, die het mateloze respect en de dankbaarheid van de Engelsen jegens Winston typeren: De RAFman, saluerend in zijn oude uniform ergens buitenuit op een plat dak. De boer, die bij het passeren van het lichaam zijn ploeg stillegt en zijn hoofd ontbloot.

3 Reacties op “Hij was ook onze hoop: Winston Churchill”