hhBest – Sinds 1996

J.C.M. van der Schoot

Er is in Brabant sinds enkele jaren een aantal activiteiten voor het behoud en het gebruik van het erfgoed gebundeld. De samenwerking tussen Stichting Brabants Heem, Historische Vereniging Brabant en de Stichting Erfgoed Brabant wordt vorm gegeven door een bureau met erfgoedprofessionals, gesteund door een forse provinciale subsidie.

De ‘ansjovisserij’ vanuit Bergen op Zoom hoort er duidelijk bij. Deze oude reclame behoort tot de collectie van Museum Het Markiezenhof.

Op deze manier wordt het provinciaal beleid gemaakt en uitgevoerd. Iconen van Brabant, zoals oude kloosters, historische kerken, fabrieken, forten, kazernes en landgoederen wil het provinciebestuur graag nieuw leven inblazen en bewaren voor de toekomst. De provincie hoopt de komende jaren samen met verschillende partners maar liefst twintig complexen onder de hoede te krijgen.

De samenwerking op allerlei terreinen vindt ook haar weerslag in het tijdschrift inbrabant, dat nu in een extra nummer de aandacht vestigt op een aantal erfgoedprojecten. Dit in het kader van de Brabantse Erfgoedprijs, die een keuze mogelijk maakt uit zeven projecten, die onder de noemer ‘Erfgoed en Erflaters’ sinds 2013 door initiatieven vanuit de samenleving ter hand zijn genomen.

‘’De opvatting dat erfgoed heilig is en bij voorkeur van een afstandje bewonderd moet worden, maakt langzaam maar zeker plaats voor de bewustwording dat erfgoed in de eerste plaats mensenwerk is. Erfgoed transformeert zo tot middel om verhalen te ontdekken en te vertellen’’, zo verduidelijkt redacteur Pascal Viskil.

Er zijn mooie projecten genomineerd. Bijvoorbeeld het Ketelhuis op de Grote Beek in Eindhoven met als herbestemming grand café waar cliënten in de bediening werken, het honderd jaar oude vrachtschip De Vertrouwen in Werkendam, dat na restauratie niet aan de kade in de haven blijft liggen als woonboot of museum, maar daadwerkelijk gaat varen met aan boord streekproducten. Chapeau!

Aanwinsten voor het Brabantse erfgoed zijn zeker ook: Kloosterhotel De Soete Moeder in de Bossche wijk De Muntel, het project in Bergen op Zoom voor het behoud van ambachtelijk gevangen anjovis, de Achelse Kluis met omgeving. Het project artistieke presentaties in een monumentale loods in de Tilburgse Spoorzone (met een restauratiewagon uit vroegere tijden) spreekt mij minder aan, maar het behoud en gebruik van boerderij de Pekhoeve in Ulvenhout is daarentegen een topper. Als je zo’n dorpsgezicht zoals de Pekhoeve kunt bewaren en kunt integreren in het dorpsleven dan heb je erfgoed-goud in de handen.

Van Gogh

Onder de zeven projecten is er een die volgens mij beter niet genomineerd had kunnen worden, namelijk Van Gogh Experience in Etten-Leur. Vader Van Gogh was hier enige tijd dominee en in het kerkje heeft hij uiteraard gepreekt. Vincent woonde in Etten-Leur een half jaar bij zijn ouders. De kerkramen tonen sinds kort taferelen uit Van Goghs leven, uitgevoerd met ‘glas-in-loodeffect illustraties’, zoals dat vaag wordt omgeschreven. Een van de initiatiefnemers zegt: ‘Dit is de kerk waar Vincents vader nog preekte. Hier zat hij (Vincent) zelf in de banken. Authentieker kan het bijna niet’. Je vraagt je af waar Vincent dan anders had moeten gaan zitten? Op het dak? En dan dat glas-in-lood effect . ‘Net echt’, zullen we maar zeggen. Vinden ze bij Erfgoed Brabant nou serieus, dat Etten goede papieren heeft om Van Gogh te omarmen? Met een flinterdun gegeven als basis zal de beleving ook mager en minimaal zijn. Kunst- en vliegwerk helpen dan niet. Het Ettense experience heeft nog minder te bieden dan het Van Goghhuis in Zundert.

Brabant bewaart veel. Niet alles kan bewaard blijven en een passende herbestemming krijgen. Niettemin zou het toch nuttig kunnen zijn om periodiek ook te inventariseren wat beter zou hebben gekund als tijdig deskundigheid zou zijn ingeroepen. Het zou Erfgoed Brabant daarom sieren om het initiatief te nemen voor een inventarisatie van gebouwen, kloosters, tuinen en andere kostbaarheden, die volgens de normen van de erfgoedprofessionals in de afgelopen tien jaar ernstig aangetast zijn of geheel of gedeeltelijk zijn verdwenen. Het lijkt me leerzaam als aan de hand van zo’n inventarisatie met negatieve resultaten uit het recente verleden naar de toekomst zou kunnen worden gekeken. Misschien een idee voor een gezamenlijke aanpak door Erfgoed Brabant en Provinciale Staten?