hhBest – Sinds 1996

Boekbespreking door Sante Brun

Het schijnt dat het coffee table book in 2011 een enorm succes was. Ik heb zojuist de lezing beëindigd van de paperback-versie van A History of the World in 100 Objects van Neil MacGregor.

Het verschil zal wel zijn dat van enkele van die honderd voorwerpenfull colour plaatjes in die laatste versie staan, alle honderd voorwerpen staan er ook in afgebeeld, maar dan op zeer klein postzegelformaat en buitengewoon slecht afgedrukt: de meeste plaatjes zijn zwarte vlakken.

En dan ga ik nog maar even verder met mijn afbrekende kritiek. Het boek bevat uitsluitend voorwerpen uit het British Museum, dat weliswaar doorgaat voor het meest complete museum van de wereld – het internet is net nog iets completer, zij het veel chaotischer – maar dat dat tevens een kwestie van smaak is. Dat wordt niet sterk verbeterd door het feit dat MacGregor al twaalf jaar directeur is van het museum en uit dien hoofde een nogal chauvinistische Brit; het is duidelijk dat hij de functie van andere musea in de wereld in vergelijking met het zijne maar moeilijk kan plaatsen.

Trouwens, het is natuurlijk knap ambitieus om de geschiedenis van de wereld te willen schrijven aan de hand van honderd voorwerpen. Het eerste probleem waar op stuit: welke honderd voorwerpen dan wel? Gelukkig is daar dan weer wel de beperking doordat ze allemaal, als gezegd, uit dat ene museum in Londen komen, móesten komen, blijkbaar.

Laat ik me haasten te zeggen dat het een fantastisch verhaal is, met de nodige stiff upperlip en tevens lichtvoetige ironie geschreven, waarbij MacGregor zijn verhaal kracht bij heeft gezet door in elk hoofdstuk een of meer bijna altijd buiten het Brits Museum staande deskundigen aan het woord te laten komen.

De keuze uit het museum werd gemaakt door mensen van het museum en van de BCC die er een tv-serie over maakte. Het moest, en dat is prijzenswaardig, echt een wereldgeschiedenis worden, dus niet alleen kwamen ook en vooral ‘gewone’ mensen aan bod, maar de voorwerpen stammen uit de gehele wereld, waarbij overigens opvalt dat enorme gebieden niet of nauwelijks genoemd worden: daar gebeurde de afgelopen twee miljoen jaar, want zoveel tijd bestrijkt het boek, kennelijk niets. De meeste voorwerpen kwamen uit het oostelijk deel van het Middellandse-Zeegebied. Zuid-Amerika is een goede tweede.

Ook de verwende historieliefhebber komt in het boek een schat aan wetenswaardigheden tegen die je niet gauw ergens anders ziet, het is werkelijk te veel om op te noemen. Dat daarbij belangrijke delen van de wereldgeschiedenis niet aan de orde kwamen is natuurlijk een rechtstreeks gevolg van de keuze voor de basering op honderd voorwerpen.

De ‘eerlijke’ verspreiding over de gehele wereld bracht met zich mee dat gebeurtenissen die in ‘gewone’ geschiedenisboeken prominent aanwezig zijn, hier volledig achterwege blijven. Ik wijs op de uitvinding van de boekdrukkunst, van het vliegtuig, de ruimtevaart, het internet – geen van alle komen zelfs maar ter sprake. Het kan best zijn dat ze daar in het museum geen passend voorwerp voor hadden. De zuil van Hamoerabiontbreekt, maar de steen van Rosetta is er wel, net als de chronometer van het schip The Beagle. En MacGregor wordt kennelijk gefascineerd door geld; zes van de honderd voorwerpen zijn munten of bankbiljetten en een credit card. Het eerste voorwerp is een steen die de eenvoudige leek zelf nooit zou herkennen als een instrument bij het eetbaar maken van vlees, het laatste een lamp die brandt op zonne-energie.

Maar afgezien van de eigenaardige keuze – er valt uiteraard altijd wel iets aan te merken op een dergelijk project, ieder heeft zijn eigen voorkeuren – is het een boek dat ik in één ruk heb uitgelezen en ik kan het, bijna drie jaar na dato, alsnog aanbevelen.

En de coffee table versie van het boek zou ik ook willen hebben, waardoor je ook visueel ietsje beter aan je trekken komt dan met de minieme plaatjes waarmee je het in de paperback moet doen.