hhBest – Sinds 1996

J.C. M. van der Schoot

De verontrustende uitkomsten van het GGD-onderzoek naar de schadelijke effecten van Eindhoven Airport zullen niet snel worden vergeten. Een uitslag springt er met kop en schouders boven uit, namelijk de cijfers die betrekking hebben op het vertrouwen in instanties, of beter gezegd in het ontbreken van vertrouwen in instanties, zoals gemeenten, provincie, ministeries, Airport en de militaire vliegbasis.

In zone 1, de groep bewoners, die het meeste last hebben van het vliegveld, heeft 70 tot 81 procent geen vertrouwen in de instanties. Voor de overige drie zones, die ‘trapsgewijs’ verder van het vliegveld liggen, gelden respectievelijk de percentages: 40 tot 49, 31 tot 41 en 24 tot 32 procent. Bestuurders en politici, betrokken bij de problematiek van Eindhoven Airport, mogen zich wel ‘ns achter de oren krabben. Niet dat ik dat gauw zie gebeuren, maar zoveel wantrouwen richting de politiek zie je zelden.

Hoe kan zoveel wantrouwen ontstaan? Ik wil graag een handje helpen bij het beantwoorden van deze vraag, indachtig het spreekwoord: Wie wind zaait, zal storm oogsten.

In de jaren zestig van de vorige eeuw werd het Eindhovense stadsdeel Woensel geteisterd door straaljagerlawaai. Lessen op scholen moesten dagelijkse meermalen worden onderbroken, omdat de leerkrachten zich niet verstaanbaar konden maken. De start-landingsbaan, tot dan toe gericht op Woensel, werd gedraaid ten nadele van de relatief dunbevolkte Kempen met de belofte dat het toen nog Welschap geheten vliegveld niet zou uitgroeien tot een regionale burgerlijke luchthaven.
Toen de nieuwe baan er eenmaal lag verklaarde het Eindhovense stadsbestuur zich plotseling tegen alle beloften in voorstander voor burgerlijke luchtvaart op Welschap. De toenmalige hoofdredacteur van het Eindhovens Dagblad, <- Ton Brouwers (1921-1990), een zeer bekwaam en bedachtzaam journalist, waarschuwde in dit verband in zijn commentaren herhaaldelijk voor spelbederf en volksverlakkerij. Met beheerste woede stelde hij Het Verraad der Klerken aan de kaak. In zijn journalistieke nalatenschap bevindt zich een Zwartboek Welschap.

In die dagen is door de overheid zelf de kiem gelegd voor het wantrouwen richting Welschap, een wantrouwen dat nooit meer zou verdwijnen. Toenmalige bestuurders en politici kunnen hier voor de volle honderd procent verantwoordelijk voor worden gehouden. Latere ontwikkelingen droegen ook al niet bij om iets van dit wantrouwen weg te nemen. In het geheim landden er in de jaren negentig al vaak zware civiele vliegtuigen, terwijl de besluitvorming hierover nog moest beginnen. De nieuwe baan was -zo bleek later- met het oog op de toekomst veel zwaarder uitgevoerd dan was overeengekomen.

Bij het aantreden van luchthavendirecteur Bart de Boer in 2000 – hij zou acht jaar leiding geven aan Airport – werden de activiteiten stap voor stap uitgebreid, ondanks reeksen gerechtelijke procedures van de kant van actiegroep Bewoners Omgeving Welschap (BOW).

De Boer probeerde voornamelijk zijn gelijk te halen via slimme perscampagnes, zo nodig gelardeerd met zwaar aangezette advertentiecampagnes. Hij slaagde er in rond Airport het beeld te vormen van een onmisbare economische pijler voor de regio Eindhoven, Brabant en Nederland. Hij wist zich gesteund door Schiphol, de provincie en de gemeente Eindhoven.

Acht jaar lang speelden factoren als geluidsoverlast, milieubelangen, leefomgeving en gezondheidsrisico’s nauwelijks een rol in de besluitvorming, tenzij ze zonder enige verplichting konden worden ingezet voor publicitaire doeleinden. Deze belangen werden in werkelijkheid geminimaliseerd of op populistische wijze ter zijde geschoven.

Anno 2013 kan worden geconcludeerd dat Airport een groeiende en winstgevende luchthaven voor voornamelijk vakantie- vluchten is met een eigen vermogen van 44,5 miljoen euro. Voor dit jaar wordt een groei verwacht tot 3,4 miljoen passagiers. Dat is 14 procent meer dan vorig jaar. Het aantal vliegbewegingen zal dit jaar naar verwachting met 11 procent toenemen tot 26.900.

‘Het verraad der klerken’ heeft zijn werk gedaan. In de Kempen zal het nooit meer stil zijn. Het diep gewortelde Grote Wantrouwen tegen de officiële instanties zal pas verdwijnen met het uitsterven van de generatie, die het allemaal heeft meegemaakt.