ls een post op deze site begint met wat in de typografie heet een initiaal, zoals de A hier, bevat zij een mening of interpretatie van de schrijver.
Achterom kijken 2
17 juni 2013 | 
Geplaatst door: |
In deze serie, getiteld Achterom kijken, plaats ik mijn hoofdzakelijk documentaire foto’s, gemaakt in onder meer Friesland (1956-1961) en Noord-Brabant (vóór 1956 en sinds 1961). Meer info hierover. Klik op de foto voor weergave van het originele formaat in een nieuw venster. |
Het schandaal van het ‘Koetshuis’
Het is nu een parkje met een vijver, met voetpad naar een parkeerterrein met enkele winkels en sinds kort fitnesstoestellen voor ouderen. Er zijn soms evenementen, zoals het eetfestijn Best Lekker, en het heet Koetshuistuin. Ooit moet er dus een koetshuis hebben gestaan. Ja ja. Een schandaal in de jaren zeventig van de vorige eeuw in het centrum van Best.
Toen ik deze foto in 1979 maakte, woonde ik al twee jaar in Best, maar was ik geen streekredacteur meer, dus neem me niet kwalijk dat ik niet exact weet, hoe de vork in de steel zat. Maar er moet op deze plek aan de Bestse Hoofdstraat ooit een koetshuis hebben gestaan. Mogelijk dat de bebouwing hier in WO II zodanig is beschadigd, dat er nadien een riant woonhuis is gebouwd. Dat huis, bekend onder de naam ‘Het Koetshuis’, kwam op ‘n kwaaie dag leeg te staan en toen begon de ellende. Het werd op allerlei manieren misbruikt, om het zo maar uit te drukken en gaandeweg gesloopt. Einde verhaal. Mogelijk zal de heemkundekring Dye van Best deze treurige geschiedenis nog eens willen uitzoeken.
Je bereikt de fotoserie door aanklikken van de rubriek Achterom kijken.
Geplaatst in
Beste Guido,
De oorlog heeft er zeker mee te maken. Ooit stand er bij het latere koetshuis een zogenaamde herenwoning van de familie De Wert, van de Boterfabriek en de Steenhoven De Leeuwerik. Noud de Wert ging later wonen in de Zonnehoek op de hoek Niuwstraat/Oranjestraat. Na de vernietiging van het Herenhuis aan het toenmalige dorpsplein in de Oorlog werd het bijbehorende Koetshuis omgebouwd voor Betsie de Wert, zus van Noud en medeigenaar van genoemde bedrijven. Zij was niet getrouwd en woonde daar tot medio jaren zeventig. Zij is toen naar een bejaardenhuis in Oisterwijk vertrokken. De eigendom van Koetshuis en tuin ging over naar een nichtje dat in Son woonde en getrouwd was met de heer Ibis. Deze diende een plan in bij de gemeente om zes vrijstaande bungalows te bouwen in de tuin. Derhalve kreeg het Koetshuis geen nieuwe bewoning en stond het leeg. Niets breekt sneller af dan een leegstaand huis. Tegen deze plannen heeft de bevolking fel gereageerd en middels een handtekeningenactie (1100) werd het gemeentebestuur verzocht de tuin te behouden als groenvoorziening in het centrum van Best. Een geluk bij een ongeluk kwam doordat de gemeente toen net geen 20.000 inwoners voor het einde van het jaar deze grens overschreed en een extra uitkering kreeg uit het gemeentefonds van f. 380.000,–. Aangevuld met eigen geld kocht de gemeente de koetshuistuin om die onbebouwd te laten en om te zetten in een groenvoorziening voor het centrum.
Hartelijk dank voor deze toelichting, Jan. Intussen sprak ik in de bieb – bop fluistertoon hoor – met een Bestenaar, die wist te vertellen dat Betsie de Wert nogal wat huizen had in oud-Best. Hij huurde er één van, aan de Oranjestraat, en moest jaarlijks in het huis aan de Hoofdstraat ‘op rapport’ komen. In die tijd moest je, om een huis te mogen huren, een vergunning van de gemeente hebben, aldus mijn zegsman.
Dat betreft dan de eerste drie woningen aan de rechterzijde in de Oranjestraat net voorbij de Zonnehoek. Onlangs opgeknapt i.v.m. de bouw van het Project Oranjehof. Ook de zogenaamde “zeven” woningen in de Nieuwstraat, aan de andere kant van Zonnehoek horen daarbij. Deze werden rond 1930 gebouwd met stenen die in de steenoven “De Leeuwerik” afgekeurd werden omdat ze te dicht bij het vuur hadden gelegen. Het gevolg is dat de stenen van binnen helemaal blauw gebakken zijn en kei- en keihard. De woningen werden verdeeld onder meerdere erfgenamen die de verschillende woningen respectievelijk hebben verkocht aan de bewoners. In het middelste woont nog steend een mijnheer van Gestel, kleinzoon van de toenmalige bedrijfsleider van de Leeuwerik.
Het ‘herenhuis’ van de familie de Wert was in de oorlog gevorderd door de Duitse bezetters. Toen de geallieerden op het punt stonden Best in te nemen werd, na een aanzegging en vertreksommatie in de directe omgeving,’s-middags om 16.00 uur het grote herenhuis opgeblazen en volledig vernield door Duitse militairen. Mijn vader, Willem van de Meulengraaf, oudste zoon van Toon, was oorgetuige van de explosie die een enorme stofwolk veroorzaakte. Hij stond met een broer tegen de zijgevel van hun ouderlijk huis, naast café Leijtens, op nauwelijks 100m afstand. De villa werd totaal verwoest en het bijbehorende koetshuis heel zwaar beschadigd. De villa is door de familie niet meer opgebouwd maar het koetshuis werd tot woning omgebouwd en nog jaren door mejuffrouw Betsy de Wert bewoond.