hhBest – Sinds 1996

Wat Bach’s Mattheus is voor de Grote Kerk in Naarden, is rond Pasen het Stabat Mater voor de niet minder grote Sint Pieter in Oirschot. Al vijftien jaar. In het weekeinde van (vrijdag) 15 maart is het weer zover.
Voor dit lustrumconcert blijkt zóveel belangstelling te bestaan dat te elfder ure ook zogenaamde ‘luisterplaatsen’ (met minder zicht, maar tegen gereduceerd tarief) worden aangeboden. Wellicht wordt de interesse  mede in de hand gewerkt, doordat voor deze gelegenheid een nieuwe toonzetting van het middeleeuwse gedicht is gemaakt door de Koerdische Irakees, bijna Nederlander, Hawar Tawfiq.

Vluchteling blijkt internationaal toptalent

Hawar Tawfiq (1982) komt uit Sulaimania, een stad in het Koerdische noorden van Irak. Zijn familie behoort tot een kleine religieuze minderheid, de zogeheten Kakai, die een geloof aanhangt dat dicht bij de leer ligt van de Perzische profeet Zoroaster (Zarathoestra). Via zijn twintig jaar oudere broer Salar, een begaafd kunstschilder, kwam Hawar in aanraking met de klassieke muziek uit de westerse wereld. Al op jonge leeftijd kreeg hij vioollessen van Irakese leraren, die zelf hun opleiding aan het Conservatorium van Moskou hadden genoten.

Eerwraak

In 1997 raakt Hawar bevriend met een meisje uit behoudende moslimkringen. Als die relatie bekend wordt, is dat voor haar familie reden een eerwraak over hem uit te spreken. Ook het feit dat de Tawfiqs bekend staan als tegenstanders van het regime van Saddam Hoessein – een zwager wordt zelfs enkele jaren opgesloten en gemarteld in de beruchte Abu Greib gevangenis – maakt dat Irak voor Hawar geen veilige omgeving meer is. Zijn moeder besluit dat hij moet vluchten. Na een levensgevaarlijke reis van enkele maanden arriveert hij in oktober 1998, nog geen 16 jaar oud, als alleenstaande minderjarige asielzoeker in Nederland. Een lerares in het opvangcentrum ontdekt bij toeval zijn muzikale talenten en brengt hem in contact met het Conservatorium in Tilburg. Na een voorbereidend jaar wordt hij toegelaten tot de hoofdvakstudie viool bij Annemieke Corstens. Daarnaast volgt hij al snel compositielessen.

Na bijna 5 jaar procederen, werd in 2003 negatief op het asielverzoek beschikt. Maar nadat vele gezaghebbende figuren uit het Nederlandse en internationale muziekleven (onder wie Herman Krebbers en de concertmeesters van het Koninklijk Concertgebouworkest en het Philharmonisch Orkest van Israël) zijn zaak hadden bepleit, kreeg Hawar toestemming zijn studie in Tilburg af te ronden. Hij behaalde daar de mastertitel als violist en sloot ook de opleiding compositie, waarvoor hij studeerde bij Alexander Hrisanide, Willem Jeths en Roderik de Man, met de hoogst mogelijke waardering af.

Naturalisatie-verzoek

Hawar heeft nu, mede dankzij bemiddeling van de gemeente Tilburg,  een verblijfsvergunning voor regulier bepaalde tijd als zelfstandige beoefenaar van podiumkunsten. Ieder jaar moet verlenging worden aangevraagd en geldige reispapieren heeft hij ook nu nog niet. Zijn bewegingsvrijheid  is dus beperkt. Zo heeft hij zijn moeder, die al enige jaren in Canada bij haar dochter woont, al sinds 1998 niet meer gezien. Hawar moest in 2006 de eervolle uitnodiging van de vermaarde dirigent Daniel Barenboim afslaan om als lid van diens internationaal samengestelde jeugdorkest een wereldtournee mee te maken. Hij kon vorig jaar niet aanwezig zijn bij de uitreiking van de prijs voor de beste filmmuziek, die hem door een Noors festival was toegekend. Ook op aanbiedingen zich in het buitenland verder te bekwamen kon hij tot dusverre niet ingaan. Een definitieve oplossing voor alle problemen zou zijn dat aan Hawar het Nederlanderschap wordt toegekend. Zijn aanvraag voor naturalisatie is al geruime tijd geleden ingediend.

Ontmoeting culturen

In de tekst van het Stabat Mater reflecteert de dichter op een gebeurtenis, die volgens de overlevering ruim 12 eeuwen eerder in een ander deel van de wereld had plaats gevonden; het Midden-Oosten en Westen ontmoeten elkaar in zekere zin. De Stichting Stabat Mater wilde bezien of van deze ontmoeting tussen twee culturen ook een muzikale vertaling gegeven zou kunnen worden. In haar visie kwam Tawfiq, niet alleen vanwege zijn achtergrond, maar ook als in Brabant woonachtige, jonge en beloftevolle componist voor het schrijven van zo’n werk in aanmerking.

De oudere versies van het Stabat Mater, die op 15, 16 en 17 maart in Oirschot zullen klinken, zijn die van de Zuidnederlandse componist Josquiin des Prez (ca. 1500, waarschijnlijk de oudste meerstemmige toonzetting) en de meest bekende, die van Pergolesi.

Onder de titel Passie in Oirschot is het initiatief genomen, de basis van het concert te verbreden door in de weken voor Pasen  meer activiteiten te organiseren, passend bij het thema van het Stabat Mater:  “het verdriet van een moeder om de pijn van haar kind”.

Meer gedetailleerde informatie: www.stabatmater.nl/ en www.vvvoirschot.nl

Een reactie op “Koerdische bijna Nederlander componeert Stabat Mater – première in Oirschotse Sint Pieter”