hhBest – Sinds 1996

De Bestse fotograaf Noud Aartsen (1932-2010),
(<- zelfportret) had een omvangrijk documentair archief over Best. Oude ansichten, maar merendeels foto’s die hij vanaf zijn jeugd zelf maakte. De beheerder van hhBest.nl gaat er prat op dat hij de verdiensten van Noud Aartsen als documentair fotograaf voor Best als eerste heeft erkend. Het hieronder volgende artikel is een aangepaste versie van een verhaal dat eerder werd gepubliceerd op een voorganger van deze website in februari 1999. Aanleiding tot herplaatsing was een expositie van het werk van Aartsen in september 2012 in de Bestse Bibliotheek.

Noud Aartsen heeft zeven jaar op kostschool Eikenburg in Eindhoven gezeten en wilde na de ULO (voorganger MAVO) muziek studeren. Maar dat zat er in die tijd nog niet in. Hij heeft zijn broer ’n paar jaar geholpen in de fotozaak en is toen het vak verder gaan leren op de Fotovakschool in Den Haag; liep stages in Keulen en Rotterdam. Daarna begon hij een studio in Oirschot. Hij maakte portretten, reportages, beoefende reclamefotografie en architectuur, natuur- landschaps- en milieufotografie.

Aartsen, die de laatste jaren van zijn leven in Zuid-Frankrijk doorbracht,  heeft fotoreportages gemaakt in onder meer Israel, Verenigde Staten, Slowakije, Frankrijk, Sardinië, Polen en Joegoslavië. Ook was hij vier jaar in Ierland, waar hij de zuid-westkust landschappelijk vastlegde en ook de laatste bergboeren heeft gefotografeerd.

Met zijn milieufoto’s heeft Noud Aartsen verschillende prijzen gewonnen.

Een lange straat

Noud Aartsen gaf zichzelf de opdracht, situaties in zijn geboorteplaats vast te leggen, voordat drastische uitbreidingen en vernieuwingen onder leiding van burgemeester Guido Notermans en opvolgende gemeentebestuurders, de beelden zouden wegvagen. En door de tijdgenoten zouden worden meegenomen in hun graf.
Hij zei daarover: “Ik heb al die foto’s in het verleden gemaakt, zonder daar opdracht voor te hebben gekregen. Ik weet nog, dat ik me vaak kwaad heb gemaakt omdat de gemeente die opdrachten tot het vastleggen van bestaande situaties voor de grote veranderingen nooit gaf. Veranderingen, ook in het buitengebied. zoals bij de ruilverkavelingen.”

“De motivatie zat bij mij natuurlijk dieper. Tenslotte was het ‘onze ruimte’. Best was in de jaren vijftig niet meer dan een lange straat met huizen. Achter deze huizen hadden de mensen vaak lange tuinen en boomgaarden. Daarachter kwamen de akkers, de Speelheide en Aarlese Heide aan de ene kant en aan de andere kant de Salderes en het Bestse Broek. De hele structuur werd uit elkaar gerukt en verplaatst naar nieuwe, moderne woonwijken – winkelcentra – gemeenschapshuizen etc.

De enkele kinderspeelplaatsjes konden onze speelruimten natuurlijk niet vervangen. Geleidelijk werden die volgebouwd! Ruimte en natuur gingen tot in de verre omgeving verloren… Best was niet meer ‘ons dorp’.”

Quatre Bras

Dit is de kruising Quatre Bras omstreeks 1952. Noud Aartsen: “De verbinding Eindhoven-Den Bosch is nog tweebaans.” De rijbaansverdubbeling had plaats in 1961 en dat kostte toen 1 miljoen gulden per kilometer. Daar legde je rond de eeuwwisseling 1 kilometer fietspad voor aan. We hebben dit niet meer kunnen verifiëren, maar waarschijnlijk is deze foto gemaakt vanaf de verdieping van de drogisterij van de familie Aartsen aan de Nieuwstraat. Daar is de ‘fotozaak’ als nevenactiviteit ontstaan. De drogisterij bevond zich waar nu café Manus is.

Aartsen: “Ik heb nog een foto van mijn vader, waarop deze ‘N2’ als klinkerweg is te zien. Mijn vader had een drogisterij annex fotohandel. Ook hij legde dus al allerlei gebeurtenissen in Best vast. Zo is er nog een film, die het inhalen van een nieuwe pastoor en een koninginnefeest laat zien. Omdat mijn vader ook landschappen schilderde, nam hij ons vaak mee naar mooie plekjes in Best en omgeving.”

Het oude centrum

Noud Aartsen over deze prentbriefkaart: “Het oude centrum zoals ik dat in mijn lagere-school-tijd nog gekend heb. Dit was een driehoekig plein, zogenaamde ‘plaatse’, waar het gemeentehuis op is gebouwd. Toen dit gemeentehuis in de oorlog kapot was gebombardeerd, hadden we een groot plein, zoals dat in het verleden ook moet zijn geweest. Dit was de kans voor Best om een plein in het centrum te hebben. Maar de plannen daarvoor zijn door de gemeenteraad afgewezen.”

“Het centrum kort na de oorlog. –> Het gemeentehuis is verdwenen, de Odulphuskerk verloor haar torenspits. Het huis van Swinkels (rechts) is ongewijzigd. In het midden fabriek (schoorsteen) en kantoor van de N.V. De Bestsche Boter, waar het winkelcentrum op dezelfde lokatie De Boterhoek naar is genoemd.”

“Vanaf het centrum gingen we via het Zomerpad richting Heikant. Daar lag het gehucht Naastenbest.”

“Van voetpad over de hei naar parkeerplaats voor het winkelend publiek van de MAKRO. Van het tijdperk, waarin alles te voet, met de fiets of te paard ging naar dat van de alles (milieuruimte) verslindende auto.”

De Heikant omstreeks 1967, nog vóór de ruilverkaveling. Hier ligt nu de wijk Heivelden.

De A58 (Eindhoven-Tilburg) in aanleg op de Aarlese Heide, ca. 1958. Van die hei (een van de oudste bewoningslocaties van Best) is nog maar een snippertje over. De naam leeft voort in een viaduct ter hoogte van Wegener Nieuwsdruk.

Best groeit al vanaf het einde van de jaren 50. In 1958 kreeg het toen door hotelhouder/bioscoopexploitant Noud der Kinderen opgerichte weekblad Groeiend Best niet voor niets die naam. Vijftien jaar later, toen de kreet small is beautifull furore maakte, voerde een plaatselijke politieke partij de slogan: ‘Best groeit, moet dat?’ Eerder had een streekredacteur van het Eindhovens Dagblad (toevallig dezelfde als de beheerder van deze Internetpagina) die vraag opgeworpen. Nu is ze weer actueel. Bij de begrotingsbehandeling 1998 is de vraag in de gemeenteraad opnieuw gesteld. En de toenmalige wethouder van ruimtelijke ordening, Jan van Beerendonk, wond er geen doekjes om: ‘We zijn door onze bouwgrond heen.’ Sindsdien kreeg alsnog de ene uitbreiding na de andere zijn beslag.

Hiernaast een curieuze foto, toen het kruisbeeld dat nu op de hoek van de Oude Rijksweg en de Nieuwstraat staat nog zijn orginele plaats had aan het begin van de Bosscheweg. Het is nog net te zien: iemand heeft de rechterhand van het corpus Christi een bouwvakhandschoen aangedaan. En, tenslotte, hieronder de officiële start van de aanleg van de wijk Naastenbest, omstreeks 1961.

Op de voorgrond, van links af, P.A. Gondrie, gemeentesecretaris (+), C.M.A. van Helvoort, directeur Gemeentewerken en Bedrijven, tevens brandweercommandant, mr. G.F.J. Notermans (+), burgemeester, en KVP-wethouder H. Looijmans (+). Achter hen onder meer een verslaggever van het dagblad Oost-Brabant/Nieuwe Eindhovense Krant (nu beheerder van dit weblog) en ir. N. Hooijmaaijer, directeur van de N.V. Internationale Bouwcompagnie (IBC). Deze onderneming, later overgegaan naar Heijmans, heeft in de vorige eeuw ‘half Best’ gebouwd.

(Alle hier getoonde foto’s zijn oorspronkelijk geplaatst op de website NS graaft zich door Best (‘Spoorbest’) met de vermelding © Documentair Archief Noud Aartsen. De foto’s zijn weergegeven met toestemming, bij leven, van de maker. Ten tijde van de eerste publicatie, moest nog zuinig met de schijfruime worden omgesprongen, vandaar dat de foto’s zo klein zijn. )

Zie ook Bests eerbetoon aan wijlen fotograaf Noud Aartsen

5 Reacties op “Documentair fotoarchief Noud Aartsen (1932-2010)”