hhBest – Sinds 1996

Archive for oktober 21, 2007

Opeens zag ik hem weer, voor het eerst in meer dan veertig jaar. Mijn vriend Sjoerd Andringa, fotograaf en filmer te Leeuwarden.

Virtueel weliswaar, in 42 jaar oude beelden: een korte, maar – als altijd – volledige scène van Bert Haanstra in zijn film De Stem van het Water. Sjoerd regisseert de winnaars van het Skûtsjesilen 1965 – spoort ze aan tot gejuich en drukt met zijn Linhof af. (Zie bovenstaande stills uit Haanstra’s film.)

Ik ben sinds kort in het gelukkige bezit van Haanstra’s oeuvre op dvd en als gebiologeerd zat ik te kijken naar misschien wel de beste filmische reportage van het zeilen met de grote vrachtschepen ooit, toen Sjoerd voorbij flitste. Maar dan ook meteen Sjoerd, zoals ik hem heb gekend:

Als de handige fotojournalist, die precies wist, hoe de Friese mensen in hun eigen taal te benaderen, teneinde op de plaat te krijgen wat hij wilde.

Sjoerd Andringa (inmiddels 86) was in dienst van het Friesch Dagblad, werkte daarnaast voor de Friese editie van het toenmalige Het Vrije Volk en voor het eveneens inmiddels wijlen katholieke dagblad Ons Noorden. (Toen dat krantje op z’n laatste benen liep, een situatie die ik destijds niet heb afgewacht, smeet Sjoerd er soms zijn foto’s op het bureau met de woorden ‘Laat de betaling maar zitten’.) Het had een lange voorgeschiedenis, waarin de redactie van het protestants-christelijke Friesch Dagblad, samenwerkte met die van ON, als een vorm van solidariteit tegenover de almachtige Leeuwarder Courant, zich noemende ‘Hoofdblad van Friesland’.

Ik leerde Sjoerd kennen toen ik als 22-jarige op de tweesprong stond van schrijvende en fotograferende journalistiek. Toen ik mijn eerste krantenfoto in Friesland had gemaakt – op de vliegbasis Leeuwarden – nam hij mij mee naar zijn huis aan de Molenstraat, om dat prentje voor mij te ontwikkelen en af te drukken. Ik maakte daar meteen kennis met zijn vrouw Greet en de kinderen (zij kregen er uiteindelijk elf) en was wat men noemt verkocht. Zoveel warmte, zo’n heerlijke geordende chaos, bestierd door Greet. En dan Sjoerds doka met een ingenieus geconstrueerd plateautje, dat door een oude klokslinger in beweging werd gezet om het bakje ontwikkelaar te laten schommelen, terwijl hij de nog natte (!) film op een glasplaat door de vergrotingskoker schoof. Want als er bij voorbeeld een boerderij brandde (Pleats yn’e brân!) dan was snel-snel-snel het parool in die tijd en het ging nu eenmaal nog analoog. Soms kon Sjoerd niet vermijden, dat er nog een waterbelletje op de afdruk zichtbaar was, maar ja…

Sjoerd Andringa is een – gelukkig nog levende, ik heb hem zojuist aan de telefoon gehad – legende. Over hem zijn talloze ware en onware, maar daarom niet minder leuke verhalen in omloop. Zoals dat over zijn gewoonte, de dingen van bovenaf te bekijken. Het kon zo gek niet zijn of je zag hem wel met een geleende trap sjouwen – en lukte dat eens niet, dan klom-ie wel in een hoogspanningsmast. Apocrief is de roddel dat Sjoerd eens te laat arriveerde bij de opening van een weg door de toenmalige Commissaris der Koningin H.P. Linthorst Homan en een lint uit zijn zak toverde, om dat nog gauw even over die weg te spannen. Linthorst Homan was in elk geval iemand, die aan zoiets wel wilde meewerken. Photoshoppen bestond dus nog niet, maar Sjoerd was van huis uit tekenaar en schilder (Greet op ’n keer: ‘Ach, zou je nou zeggen dat ik met die man op ’n zolderkamertje begonnen ben?’). Dus ging er eens iets mis, dan had hij wel een oplossing.

Op ’n avond brandde een bejaardenhuis in Veenwouden af. Avondrood zal het wel geheten hebben. Toen Sjoerd met witte cap op in zijn supersnelle Fiat Sport cabrio arriveerde, waren de vlammen nét gedoofd. Genoeg gloed, maar geen vlammen. Daar moest dus wel even het penseel aan te pas komen. Want de Leeuwarder Courant mét vlammen en het Friesch Dagblad zonder, dat kon natuurlijk niet. Wat Sjoerd afleverde was klasse, alleen… in dit geval stond de wind in Veenwouden toevallig de andere richting uit en niemand die dat natuurlijk beter had gezien dan de plaatselijke brandweercommandant!

Ja en dan die keer, dat iemand veertig jaar in een of andere Leeuwarder zorginstelling verbleef en dat werd gevierd. Het vrouwke zat achter een stapel cadeaus, maar Sjoerd vond, volgens mij terecht, dat ze wat meer boven die cadeaus moest uitsteken en vroeg haar even te gaan staan. ‘Nee, nee’, riepen de verzorgsters in koor, maar het was al gebeurd: het vrouwke was opgestaan en zowat onder de tafelrand verdwenen.

Sjoerd en Greet zijn de slagen in het leven niet bespaard. Ze verloren drie van hun kinderen, een dochter (‘de liefste zuster van het ziekenhuis’) en twee zonen bij ongevallen.

Gelukkig hadden ze elkaar, en nog!

Download deze column als Worddocument.

Zie ook: Friesch Dagblad over Sjoerd’s films en foto in Leeuwarder Courant, waarop zoon en opvolger Frans Andringa een exemplaar van een digitale compilatie van de films krijgt.

Audio 

De journalist Johan van Minnen haalt als columnist van OVT/VPRO in 2003 herinneringen op aan zijn Friese tijd en aan Sjoerd Andringa. Hier