hhBest – Sinds 1996

Ik trek teveel op de manier van een ex-sigarettenkoker aan een wilde havana. Achter mij hoor ik het doodsgereutel van het zojuist afgezette koffiezetapparaat. Ze zeggen dat verslavingen dikwijls het gevolg zijn van frustraties.

Alsof het zo vooraf geregeld is, bevindt de vaste plek waarop ik dit soort regels op eenLiquid Cristal Display laat verschijnen, zich tegenover een olieverfportret van mijn vader. De broodschrijver-kunstenaar. Volgens de gangbare opvatting is dat een contradictio in terminis. Maar ik houd het erop, dat hij zich door het schrijven op contract de onafhankelijkheid verwierf om datgene te kunnen doen, waartoe zijn talenten hem riepen.

Hij was al over de dertig toen hij zijn baantje van handelsreiziger in suikerwerken als een vuile vaatdoek van zich afwierp om in de stijl van zijn tijd de muze aan zijn hart te drukken. Zij die mijn moeder zou worden volstond niet met af en toe de plaats van die muze in te nemen. In een Amsterdams pension borduurde zij voor haar Bredase dichter op een zijden lap in wijnrode gotische letters de Zeeuwse wapenspreuk, die hij tot de zijne had gemaakt: Luctor et emergo Ik worstel en kom boven. De zijde is verteerd; ik bewaar de letters in het vaste vertrouwen dat ooit iemand over de vereiste genegenheid zal beschikken om die van een nieuwe ondergrond te voorzien.

Het portret is gemaakt door de Bredase schilderes Fie van Dael. Nog eens kijken: uit de datering valt af te leiden dat hij toen 83 was. Sommigen vinden dat het niet lijkt.

Als het dan moet, wil ik de minpunten best noemen. De ogen staan iets te dicht bij elkaar, wat te maken heeft met een te smal uitgevallen neuswortel. In tegenstelling tot de werkelijkheid, heeft hij puntige oren. Toch herinner ik me dat hij tevreden was over het resultaat. Hij had kijk op schilderkunst, maar bovendien moet hij gezien hebben, wat ik nu zie. Een man in de behaaglijke rust van de voltooiing. Het kromme pepke in de karakteristiek gevormde, linkervuist. De slanke, geaderde rechterhand, rust in de schoot. De tors schuin, als in beweging. De vorm van het hoofd met het recente werk van de dorpskapper (niet te vaak, niet te duur!) is volmaakt. De woordspeelse causeur zittend tegenover een charmante, schilderende architectenvrouw. De eeuwige jeune premier met de ijdelheid die daar bij hoort. Hoogst actief. . ‘Ha ha, ik ben er nog.’ En dan die kleren. Het vlinderstrikje met klemmetjes. Makkelijk en toch heer. Het grijze, ribfluwelen jasje. De zakdoek, waarmee hij soms de ooit door ziekte geplaagde ogen moest deppen, als ’n soort pochet. Het onveranderlijk witte overhemd. Gekleurd was per definitie minderwaardig. De lichtval in het tuinatelier heeft over alles een groen waas gelegd. Alle vermakelijke sessies, nodig voor het tot stand brengen van dit stuk, zijn erin weerspiegeld.

De beste foto kan dit niet evenaren. De lens mag dan perfect het moment registreren, een goed geschilderd portret, althans dit portret laat ons de totale mens zien. Over het leven zei hij: Alles is komedie. Dat is het. De schilderes heeft het, zo niet gehoord, dan toch haarscherp gezien. Haar product is een samensmelting van beeldende kunst en theater.

© Guido t’Sas 16.12.1986